مناهج

🔢 بخش نخست 

🖋 حمید قدیری

🔸 مقام معظم رهبری در دیدار مسئولین حوزه‌های علمیه و حوزویان و مبلغین نکات خیلی مهمی از راهبرد تا عملیات، فرمودند که جا دارد نصب العین مسئولین و بزرگان حوزه‌های علمیه قرار گیرد.

✅ رهبر انقلاب نسبت به وضعیت تبلیغ ابراز نگرانی کرده و فرمودند: «امروز نگاه رایج در حوزه‌های علمیّه این است که تبلیغ در مرتبه‌ی دوّم قرار دارد. مرتبه‌ی اوّل چیزهای دیگر است [مانند] مقامات علمی و امثال اینها؛ «تبلیغ» در مرتبه‌ی دوّم است. ما از این نگاه باید عبور کنیم. تبلیغ، مرتبه‌ی اوّل است!»

🔺 امروزه به درس و تحقیق و مقامات علمی در حوزه علمیه چنان بها داده می‌شود که اگر یک طلبه از الفاظ و اصطلاحات علمی و عربی ثقیل استفاده کند نماد یک حوزوی عالم و دانشمند محسوب می‌شود ولو از جهت رتبه علمی مدارج عالی را طی نکرده باشد، و صِرف تحقیق و پژوهش و مقامات علمی فارغ از اینکه چه مقدار کاربرد میدانی و تبلیغی داشته باشد، در حوزه علمیه اصالت دارد و بخشی از طلاب حوزه علمیه گرفتار این نگاه شده و بعد از گذران عمر بیست ساله در حوزه هیچ کارکرد عملیاتی در جامعه امروز ندارند و اگر وارد جامعه شوند آسیب حضور آنها به مراتب بیشتر از فایده‌‌ها خواهد بود!

🔻 ناگفته نماند که این نکات، نافیِ لزوم اهل علم و تحقیق بودن طلبه نیست و اگر طلبه و مبلغ دارای بنیه علمی نباشد نمی‌تواند تبلیغ موفق و تأثیرگذاری عمیق داشته باشد، اما نگاهی که در حوزه وجود دارد و مورد نقد رهبری واقع شد اصالت‌دادن به علم و پژوهش بدون توجه به خروجی میدانی و اجتماعی آن است. در حالیکه طبق استدلال دقیق و کاملی که رهبر انقلاب بیان کردند باید ثمره همه تدریس و تدرس‌ها، تحقیق و پژوهش‌ها و عمق علمی پیدا‌کردن‌ها این باشد که آحاد جامعه و شاکله جامعه را به مقام خلیفة‌اللهی و انسان کامل برساند و در مرتبه کلان‌تر به تشکیل و یا تقویت حکومت اسلامی که ضامن اجرای دین خدا روی زمین است، منجر شود.

✅ طبق رهنمودهای مقام معظم رهبری حوزه علمیه باید در عین توجه به علم و پژوهش، تحقیق و تدریس، به تبلیغ نگاه ویژه و عمیقی داشته باشد و امیدواریم که برای تحقق امر امام خامنه‌ای به یک سری فعالیت‌های سطحی و روبنایی اکتفا نشود و عزم مدیریت حوزه‌های علمیه بر این باشد که تبلیغ را اولویت اول حوزه بداند و برای آن طراحی عمیق و دقیق داشته باشد.

♨️ بنابراین اگر بپذیریم که تبلیغ باید در مرتبه اول قرار گیرد -که باید بپذیریم- این نگاه لوازم اجتناب‌ناپذیری دارد که متوجه سیستم و ساختار حوزه‌های علمیه است که در نوشتار بعدی به این لوازم خواهیم پرداخت.

🔢 بخش دوم

🔹 اگر تبلیغ بخواهد اولویت اول حوزه‌های علمیه قرار گیرد یک سری لوازمی دارد که حوزه علمیه باید به این لوازم پایبند شود که در غیر این صورت هرچه به تبلیغ بپردازد، تبلیغ اولویت یک حوزه نخواهد شد.

🔻 شاهد این مدعا وضع کنونی حوزه است که با وجود مراکز تبلیغی مردمی و غیرمردمی، اما همچنان تبلیغ اولویت یک نیست.

1⃣ اولین لازمه، تغییر این نگاه است که هرکسی که مُبَلّغ شد بی‌سواد است یا اگر کسی فرضا امام جماعت یک مسجد شد از سر بیکاری یا بی‌سوادی مشغول پرداختن به امر تبلیغ در مسجد شده و اگر کسی فعالیت‌های تبلیغی را بطور کلی کنار گذاشت و شبانه روز به امر تحقیق و پژوهش و درس پرداخت روحانی باسواد و عاقلی به شمار می‌آید و اساسا فرصت‌های تبلیغی مزاحم و مانع عالِم‌شدن تلقی می‌شود. بنابراین لازمه اول تغییر این نگاه است.

2⃣ دومین لازمه این است که ساختارهای تشکیلاتی حوزه‌های علمیه بازنگری شده و بر اساس محوریت تبلیغ و اولویت‌دار شدن تبلیغ بازطراحی شود، ساختاری که خروجی آن می‌شود طلبه درس‌خوانده دین‌شناسی که هیچ بهره‌ای از توان فرآوری و قدرت انتقال دانسته‌ها به نسل جوان و نوجوان و جامعه خود ندارد، در واقع در حیطه تبلیغ ناکارآمد است.

3⃣ سومین لازمه این است که محتواهای درسی حوزه با حفظ تقویت بنیه علمی و رشد علمی و تحقیقی طلبه، در جهت رشد تبلیغی طلبه بازنگری و اصلاح شود تا خروجی محتوایی حوزه بعد از بیست سال طلبگی بشود یک طلبه ملّا و اهل علمی که در فعالیت‌های تبلیغی و فرهنگی-اجتماعی سرآمد و نخبه باشد تا قدرت انتقال هنری و علمی معارف دین را داشته باشد، تا زمانیکه محتوای درسی و به تبع آن اساتید حوزه ساعتها به معانی مختلف یک حرف در ادبیات عرب می‌پردازند اما حتی یک ساعت به مسائل مربوط به تبلیغ و ارتباط طلبه با جامعه و نحوه انتقال معارف دینی به جامعه پرداخته نمی‌شود طبیعی است که خروجی حوزه دردی از تبلیغ را درمان نکند!

4⃣ چهارمین لازمه این است که غالب اساتید حوزه باید مبلغ شوند و در ایام تبلیغی به تبلیغ بپردازند و نسبت به مسأله تبلیغ اهمیت ویژه‌ای قائل باشند تا با درک عینی و ملموس ضرورت تبلیغ، طلاب خود را به تبلیغ در ایام و مناسبت‌های مختلف سال سوق داده و در بهترین حالت، استاد و شاگردان خود، یک گروه تبلیغی باشند تا در کنار فعالیت علمی به فعالیت تبلیغی نیز بپردازند!

5⃣ پنجمین لازمه این است که مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه به فعالیت‌های مراکز تبلیغی مردمی موجود بیش از پیش بها داده و این مراکز را با حفظ مردمی‌بودن زیر چتر حمایت‌های مادی و معنوی خود برده و فعالیت‌های آنها را همچون فعالیت‌های رسمی حوزه به شمار آورد، بعنوان مثال اگر استاد یا محقق حوزوی از امکانات یا شرایطی خاص برخوردار است اساتید و پژوهشگران عرصه تبلیغ نیز مانند اساتید و پژوهشگران حوزوی کاملا از این امکانات و شرایط بهره مند باشند و قس علی هذا...!

6⃣ ششمین لازمه این است که بین مراکز حوزوی و تبلیغی تقسیم کار ستادی و میدانی صورت گیرد تا نابسامانی امر تبلیغ به پایان برسد، طبعا تربیت مبلغ کار حوزه است، پشتیبانی از مبلغ کار دفتر تبلیغات و مرکز خدمات حوزه و ساماندهی میدان تبلیغ به عهده سازمان تبلیغات اسلامی است و تا زمانیکه این تقسیم کار عملا صورت نگیرد امر تبلیغ به سامان نخواهد شد.

7⃣ هفتمین لازمه این است که علما و بزرگان حوزه با هدف جریان‌سازی نسبت به امر تبلیغ و بالابردن اهمیت آن و رایج کردن مسأله تبلیغ در حوزه‌های علمیه در مناسبت‌های مختلف با هجرت به شهرستان‌ها و پرداختن به تبلیغ دین، طلاب و روحانیون حوزه را به سمت تبلیغ سوق داده تا تبلیغ در جایگاه خود که اولویت اول باشد قرار گیرد.

✅ با توجه به اینکه خطاب رهبر معظم انقلاب، حوزه علمیه و بزرگان حوزه بود و نه مراکز تبلیغی، در صورتیکه بصورت عمیق و در متن و ساختار حوزه به مسأله تبلیغ پرداخته نشود امر امام محقق نخواهد شد، و موفقیت زمانی حاصل خواهد شد که خروجی و ثمره درس‌خواندن در حوزه علمیه مبلغ شدن طلاب باشد و هر طلبه‌ای در هر رشته‌ای تحصیل می‌کند دست کم یک مبلغ عمومی باشد نه اینکه جامع علوم معقول و منقول باشد اما در تبلیغ هیچ سررشته‌ای نداشته باشد.