مناهج

📝 آغاز درس هفتگی آیت الله شبیری زنجانی؛ بحث استصحاب

 🔸 حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی در جلسه حلقه علمی چهارشنبه (۲۷/مهر/۱۴۰۱) فرمودند از فردا شب، بحث روایات #استصحاب را آغاز می‌کنیم.

🔹 در مورد منابعی که محور بحث خود قرار می‌دهند، رسائل و کفایه و #حلقات را از منابع اصلی بحث، عنوان کردند.

✅ معظم له فرمودند:

«بنده نگاه کردم به حلقات مرحوم آقای صدر؛ می‌دانستم این کتاب چاپ شده است؛ ولی در این بحث نگاه کردم و دیدم این کتاب، کتابی است که ارزش مطالعه دارد.

در برخی موارد، نکاتی که به ذهن ما می‌آمد ایشان (مرحوم آقای صدر) هم بعینه متعرض همان نکات شده‌اند؛ اگرچه در برخی موارد اختلاف نظرهایی هم داریم. لذا به خاطر این جهاتی که در این کتاب هست، این کتاب را هم جزء منابع بحث قرار دادیم.»

🔸 شهید والامقام حضرت آیت الله سید محمد باقر صدر ره در مواضعی از کتب و کلمات خود به تحلیل مسئله ولایت و جایگاه غدیر در مجموعه معارف اسلامی پرداخته است.

🔹 ایشان در بیان رهبری اجتماعی ائمه علیهم‌السلام و تنصیص پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بر آن در کتاب «التشیع و الاسلام» می‌فرماید:

«امامت اهل بیت ع و امام علی ع که در همان پدیده طبیعی (تشیع) مجسم می‌شود، از دو مرجعیت حکایت دارد: یکی مرجعیت فکری و دیگری مرجعیت در عمل رهبری اجتماعی. 

این هر دو مرجعیت در شخص رسول خدا ص نمود یافته بود و در پرتو مطالعاتی که از شرایط زمانه ارائه نمودیم ناگزیر باید آن پیامبر بزرگوار امتداد شایسته این هر دو را طراحی می‌نمود تا از سویی مرجعیت فکری، همه خلاءهای ذهنی را که ممکن بود برای مسلمانان پیش آید پر کند و آموزه‌های مناسب و دیدگاه اسلام را درباره مسائل نوپدید در ساحت اندیشه و عمل ارائه نماید و مشکلات و پیچیدگی‌های قرآن کریم را که نخستین منبع در مرجعیت فکری اسلام است، تفسیر کند و از سوی دیگر مرجعیت رهبری اجتماعی، دنباله حرکت و پیشوایی تجربه اسلامی را در مسیر اجتماعی آن پی گیرد.

به فراخور وضعیتی که بررسی نمودیم، این هر دو مرجعیت در اهل بیت ع گرد آمده بود و در سخنان صریح و ارجمند پیامبر ص همواره به این مهم تأکید می‌شد. 

نمونه اصلی این سخنان نبوی در زمینه مرجعیت فکری، حدیث ثقلین است. ... و اما نمونه اصلی سخن پیامبر در زمینه مرجعیت در عمل راهبری اجتماعی، حدیث غدیر است.» 

📗 التشیع والإسلام (موسوعة الشهید الصدر ج‏ ۱۸)، ص ۵۶ و ۵۷؛ پژوهشی درباره ولایت، ص ۱۱۷ - ۱۱۹

🔹 شهید صدر #حکومت_اسلامی را همان اکمال دین و اتمام نعمتی می‌داند که در روز جشن غدیر آن را قرآن کریم اعلام کرده است:

«اسلام -از آنجا که ماهیتی رو به تدام و جاودانگی دارد و نیز از آنجا که در جوهر خود آخرین ساخت از رسالت‌های آسمانی را با خود دارد- تماماً به دنبال این است که وجود خود را در همه گستره‌های انسانی بگستراند تا آنها را پیراسته کند و سامان دهد. 

♨️ از این رو اسلام در هسته قانون اساسی خود نظام حکومتی دادگر را بنیان نهاده است که همان کامل کردن دین و تمام نمودن نعمت است و قرآن کریم این مفهوم را در آن هنگام که رسول خدا ص و جهان اسلام روز غدیر را به خاطر بنیان گذاری نظام حکومت پاک و وراسته جشن گرفتند، اعلام کرد.» 

📗 أئمة أهل البیت (ع) ودورهم فی تحصین الرسالة الإسلامیة(موسوعة الشهید الصدر ج‏ ۲۰)، ص۵۵۸؛ امامان اهل بیت ع مرزبانان حریم اسلام، ص ۶۸۵

🔹 همین نگاه و تحلیل است که سبب می‌شود زمانی که خبر پیروزی انقلاب اسلامی ایران را به ایشان می‌دهند ایشان با شادی زائدالوصفی می‌فرمایند:

«امروز موسی بر فرعون پیروز شد و همه رؤیاهای انبیاء ع تحقق یافت. امروز آیت الله خمینی حکومت شاه را ساقط کرد.» 

📗 السیرة والمسیرة فی حقائق ووثائق ج‏ ۴، ص ۲۶

🔹 ایشان به شاگردان خود فرمود:

«امام خمینیِ بزرگ، آرزوهای انبیاء و اوصیاء و ائمه علیهم‌السلام را تحقق بخشید، من از شما می‌خواهم که بر مرجعیت و رهبری امام خمینی تأکید کنید و متمرکز شوید، کار اصلی همان چیزی است که امام به آن پرداخته است و اساساً هدف از مرجعیت برپایی احکام اسلامی بر روی زمین است، هدف از مرجعیت گرفتن وجوهات شرعی و پخش آن، یا تدریس فقه و اصول نیست بلکه مسئولیت بزرگی که واجب است که در رابطه با آن فکر کنیم برپایی حکم خداوند است، ولکن بعثی‌ها به ما اجازه اجرای آن را نمی‌دهند» 

📗السیرة والمسیرة فی حقائق ووثائق ج‏ ۴، ص: ۲۶

🔹 به همین جهت بود که ایشان بارها آمادگی خود را در جهت خدمت تمام‌قد به انقلاب اسلامی و اطاعت از اوامر امام خمینی ره بیان کرده بود.

ایشان به یکی از شاگردان خود فرموده بود:

«اگر امام خمینی به من امر کند که در یکی از دهات ایران ساکن شوم و آنجا به اسلام خدمت کنم هرگز تردید نخواهم کرد» 

📗 السیرة والمسیرة فی حقائق ووثائق ج‏ ۴، ص: ۲۷

🔹 همچنین در جای دیگری فرموده بود:

«اینکه من بقالی باشم در شیراز زیر سایه حکومت امام خمینی برایم دوست‌داشتنی‌تر است از [اینکه مثل] مرجعیت سید ابوالحسن اصفهانی ره [را داشته باشم] زیر سایه حکومت صدام». 

📗 السیرة والمسیرة فی حقائق ووثائق ج‏ ۴، ص ۲۷

سلامٌ علیه یومَ وُلد و یوم استشهد و یوم یُبعث حیاً

👤 آیت‌الله محسن اراکی

🔸 شهید صدر پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به شاگردانش اینطور نوشت:

🔹 بر یکایک شما و بر هر کسی که سعادت یارش شده که در کنار این تجربه ارزشمند (انقلاب اسلامی ایران) زندگی کند، #واجب است که تمام توان خود و آنچه را که در اختیار دارد، به خدمت اهداف و پیشبرد این تجربه ارزشمند در آورد و توقفی در کار نباشد. حد و مرزی برای بذل کوشش وجود ندارد و به کمک همه افراد هر چند اندک نیاز است. 

♨️ لازم است همه بدانند که مرجعیّت آیت اللّه خمینی ـ که آمال و آرزوی همه را امروزه در ایران محقق نموده است ـ باید محور قرار گیرد و همگی مخلصانه برای او کار کنند و مصالح او را در نظر گیرند. همه در او ذوب شون د؛ همچنان که او در هدف والایش ذوب شده است. 

🔹 مرجعِ شایسته و لایق، یک شخص نیست بلکه جریان است و هدف و هر مرجعی که این اهداف را محقق کند، لایق اطاعت و پیروی و شایسته مرجعیّت است و باید برای او با تمام وجود کار کرد و از هر کاری که سبب تضعیف مرجعیّت و رهبری در ایران می‌شود، باید دوری جست!

📝 نگرانی شهید صدر از جریان مجاهدین خلق و منافقین

🖋 شیخ محمدرضا نعمانی

1⃣ بدو ورود امام خمینی به نجف و آغاز تدریس ایشان، شهید صدر تعدادی از شاگردان و نزدیکان خود را که برخی از آنها زبان فارسی را هم نمی‌فهمیدند! به شرکت در درس اصول فقه امام ترغیب کرد. 

ایشان تشخیص داده بود که آقای خمینی قله آگاهی محسوب می‌شوند و بسیاری به ایشان امید بسته اند. امام در شرایطی که کمتر کسی به فکر حفظ کیان سیاسی اسلام بود، رنج غربت و تبعید را به جان خریده بودند. شهید صدر این همه را می‌دانست و ارج می‌نهاد. 

2⃣ از جمله حمایت‌های دیگر شهید صدر از امام این بود که پس از اطلاع از تصمیم برای امام برای ترک عراق، عازم بیت ایشان شد تا با امام دیدار و حتی المقدور ایشان را از این تصمیم منصرف کند. 

سید موفق به این دیدار نشد، چون امام صبح زود به طرف کویت حرکت کرده بودند و منزل ایشان در محاصره مأموران امنیتی بود. 

آنها ورود و خروج افراد را زیر نظر داشتند؛ با این حال سید به بیت امام رفت و ساعاتی را با اهالی منزل که از مرتبطین با ایشان بودند، گفت و گو کرد تا به این ترتیب، مراتب حمایت و پشتیبانی خود را از امام اعلام کند. 

همان روز ایشان در جلسه درس خود فرموده بود، «رفتن آقای خمینی از نجف خسارت بزرگی است.» 

3⃣ شهید صدر نسبت به وضعیت جسمانی امام هم حساسیت زیادی داشت تا جایی که در روز شهادت حاج آقا سید مصطفی، دستگاه فشار خون خود را برداشت و برد و فشار خون امام را گرفت که نکند این رویداد در سلامتی امام تأثیر سوئی بگذارد و البته صلابت و استواری امام در این مصیبت، برای آقای صدر جالب بود. 

4⃣ با اوجگیری انقلاب هم شهید صدر نسبت به حفظ اصالت مکتبی انقلاب، بسیار حساس بود. ایشان حضور و نفوذ بعضی از جریانات التقاطی و غیر اسلامی نظیر مجاهدین خلق را مایه نگرانی می‌دانست و می‌گفت برای عبور از این خطر، باید هر ایرانی رساله توضیح المسائل امام خمینی را نصب العین خود قرار دهد و اجرای آن را خواستار باشد و طبیعی است که این اقدام، موجب کنار رفتن نیروهای منحرف خواهد شد، زیرا شخص منافق، هیچ‌گاه نمی‌خواهد رساله توضیح المسائل که در بردارنده احکام قرآن و شریعت مقدس اسلام است، پیاده شود.

🔸 نبوغ شهید صدر از همان کودکی خود را نشان داد.

می‌گویند: وقتی او به سن ده - یازده سالگی رسید، در خانواده دو گرایش به ادامه تحصیل او وجود داشت که هرکدام از این انتخاب‌ها، آینده او را به سمتی متفاوت می‌کشاند. 

1⃣ از یک طرف مادرش او را تشویق می‌کرد در حوزه درس بخواند و زندگی طلبگی را انتخاب کند.

2⃣ و از طرف دیگر مرحوم سید محمد صدر به او پیشنهاد می‌داد مسیری را انتخاب کند که دنیای او را تأمین کند و از زندگی حوزوی و فقر آن دور باشد.

♨️ شهید صدر با اقدامی عملی به این کشمکش‌ها فیصله داد و انتخاب خود را به دیگران که نظرات متفاوتی درباره‌ی آینده او داشتند، اعلام کرد.

او بدون اینکه چیزی در این باره بگوید به نوعی دست به اعتصاب غذا زد و تا مدتی در طول شبانه روز فقط به یک تکه نان بسنده می‌کرد.

بعد از چند روز همه متوجه اعتصاب نرم او شدند و دلیل آن را پرسیدند.

شهید گفت: «کسی که می‌تواند چند روز با یک تکه نان زندگی کند تا آخر عمر هم می‌تواند سختی‌ها را تحمل کند. من از فقر و گرسنگی نمی‌ترسم.»

🔹 به این شکل او توانست همه را قانع کند که رفتنش به حوزه علمیه و پیوستن به صفوف وارثان انبیا کار درستی است، حتی اگر زندگی سختی پیش رو داشته باشد. 

✅ خودش درباره این مرحله زندگی‌اش می‌گوید:

«مرحوم سید محمد صدر آن زمان نخست وزیر عراق بود. او مرا روی اسب می‌نشاند و با هم به مزرعه‌اش بیرون بغداد می‌رفتیم. 

مرحوم صدر می‌گفت اگر درسم را در مدارس دولتی ادامه دهم در دولت جایگاه مهمی به دست می‌آورم و زندگی آسوده و مرفهی در انتظارم خواهد بود.

به او گفتم: زندگی و تحصیل حوزوی تنها انتخاب من است و با وجود نیاز مالی از انتخابم کاملا راضی‌ام».

❇️ و این آغاز راه به سمت حوزه علمیه و فعالیت علمی و جهادی شهید صدر قدس سره بود.

📗 کتاب شرح صدر؛ محمدرضا نعمانی؛ ص ۴۷

🔸 بچه‌های مادرش یکی پس‌ از دیگری می‌مردند و فقط اسماعیل زنده مانده بود، ۱۳ سالی می‌شد که پس‌از اسماعیل فرزندی از او زنده نمانده بود!

🔹 مادرش توسل کرد و شب در خواب دید خدا به او پسری خواهد داد که روزی متولد می‌شود، که زمین از زیر خانه خدا گسترده شد!

🔹 این پسر روز ولادت حضرت عیسی و حضرت ابراهیم و روز دحوالارض به دنیا آمد!

نامش را #محمدباقر گذاشتند!

سید محمدباقر صدر!

📌 به مناسبت روز ولادت نابغه دوران سیدمحمدباقر صدر، مناهج در باره این شخصیت عظیم پیامهایی را منتشر خواهد کرد.

شهید صدر، نابغه مبارز؛ در گفت‌وگو با استاد کعبی بررسی شد؛

شهید صدر روز پیروزی انقلاب در درس وارد می‌شود‌‌‌‌‌ و به شاگردانش اشاره می‌کند که دیگر انقلاب اسلامی پیروز شد، هدف از مرجعیت پیروزی اسلام است، نه پیروزی اشخاص؛ از امروز همه ما باید مرجعیت امام خمینی را تبلیغ کنیم و کسی حق ندارد مرجعیت من را تبلیغ کند. بعد این را در قالب نامه‌ای با امضای ابوکم (پدر شما)، فرستاد و اطرافیان شهید صدر گفتند که اجازه بدهید که ما شما را شخص دوم مطرح کنیم. شهید صدر فرمود نه، شخص دوم بعد از امام خمینی باید یکی از شاگردان امام خمینی باشد و در تهران هم زندگی کند که مرکز دولت اسلامی است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پیام به کنگره بزرگداشت شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر، این شهید را یک نابغه نامیدند: «او بی‌شک‌ یک‌ نابغه‌ و یک‌ ستاره‌ درخشان‌ بود. از جنبه‌ علمی، جامعیت‌ و تحقیق‌ و نوآوری‌ و شجاعت‌ علمی‌ را یکجا دارا بود. در اصول، در فقه، در فلسفه‌ و در هر آنچه‌ با این‌ دانشها ارتباط می‌یابد در زمره‌ بنیانگذاران‌ و صاحبان‌ مکتب‌ محسوب‌ می‌شد.» به مناسبت سالگرد شهادت شهید صدر khamenei.ir گفت‌وگویی با استاد عباس کعبی، عضو مجلس خبرگان رهبری و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم درباره شخصیت علمی، مبارزاتی و تفکرات انقلابی شهید صدر صورت داده است که می‌خوانید؛

🎥 امام خامنه‌ای

🔺️ به مناسبت سالگرد شهادت شهید سیدمحمدباقر صدر از علمای عراق، گزیده‌ای از بیانات حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در خطبه‌های نمازجمعه ۲۱فروردین۱۳۶۶ برای نخستین بار منتشر می‌شود.

📝 بایسته‌های کتب درسی و آموزشی

🖋 شهید سید محمدباقر صدر

🔻 کتاب‌های درسی باید در ارائه اندیشه‌ها، نخست آرای ساده‌تر را بیان کنند و سپس به تدریج به آرای پیچیده‌تر بپردازند...

〰〰〰〰〰〰

📌 اشکالات جدی کتاب رسائل به عنوان کتاب آموزشی:

https://eitaa.com/manahejj/4698

📌 جزوه شهید صدر درباره ضرورت تغییر کتب آموزشی علم اصول:

https://eitaa.com/manahejj/4718

📌 مطالعه بیشتر پرونده تحول کتب درسی:

https://eitaa.com/manahejj/4687

📌 موشن گرافیک ۵۷۶۰ ساعت:

https://eitaa.com/manahejj/4691

〰〰〰〰〰〰

⚠️ هشدار: کوتاهی مسؤولین در امر تحول حوزه، موجب رفع مسؤولیت طلبه از درس‌خواندن نخواهد بود؛ چراکه هویت طلبه در گروی تحصیل است.