مناهج

🌀 تبلیغ، عنصر دوم و سوم حوزه هم شمرده نمی‌شود

📝 نظامات سکولار به ما اجازه نمی‌دهد که وارد جریان حل مشکلات شویم

📝 تبلیغ در هیچ جای نظام آموزشی و پژوهشی ما نیست

📝 کسانی که نمی‌توانستند به ارتقای درجات علمی برسند راه تبلیغ را در پیش می‌گرفتند!

📝 باید بپذیریم تلاش‌های ما به اندازه نیازهای ما نیست

به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، نشست تخصصی «هم اندیشی و هم افزایی نهادهای اثرگذار تبلیغی» با حضور حجج اسلام والمسلمین سعید روستا آزاد، معاون فرهنگی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی و رضا عزت زمانی، معاون تبلیغ و امور فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی در خبرگزاری حوزه برگزار گردید، مشروح سخنان این دو مسئول تبلیغی در این نشست را در ادامه می خوانید:

در ابتدای نشست علی علیزاده دبیر این نشست با اشاره به اهمیت تبلیغ در نگاه رهبر معظم انقلاب گفت : این نشست ناظر به دیدار مقام معظم رهبری و حوزویان برگزار می شود. در آن دیدار، حضرت آقا فضای جدید، ادبیات و کلید واژه های جدیدی را وارد عرضه تبلیغ کردند. ایشان نکته طلایی مطرح کردند و آن هم اعتماد ایشان به نیروهای حوزوی بود.

در این دیدار تاریخی چند مطلب مطرح شد. ایشان نکات و محورها و سرفصل های کلیدی را مطرح کردند؛ از جمله این مباحث می توان به اعتماد حوزویان و همچنین نگرانی از وضعیت تبلیغ، بیان راهبردها و خطرات این عرصه و هشدار نسبت به استحاله فرهنگی، شناخت مخاطب و توجه به بحث نوجوان و جوان و روحیه تبلیغی و تاکید براستفاده از شیوه های جدید تبلیغ و افق دید پسا اینترنت و هوش مصنوعی، تأکید بر حفظ سنت ها، طرح چارچوب ها، تأکید بر راه اندازی کانون های تخصصی حوزوی و... ؛اشاره کرد که آن دیدار فضای جدیدی پیش روی فعالان تبلیغی قرار داد.

بر همین اساس مرکز رسانه و فضای مجازی و به خصوص خبرگزاری حوزه به دنبال برگزاری سلسله نشست های رسانه ای با موضوع تبلیغ است. در این نشست تخصصی به دنبال بررسی راهبردهای هم افزایی نهادهای تخصصی تبلیغ هستیم.

حجت الاسلام والمسلمین سعید روستا آزاد، معاون فرهنگی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی:

در ادامه این نشست حجت الاسلام والمسلمین روستا آزاد گفت: نسبت به نگرانی حضرت آقا در زمینه تبلیغ باید گفت که این نگرانی از جملات و فحوای کلام ایشان کاملا مشخص است. اینکه آیا به میزانی که لازم است در حوزه تبلیغ، حضور فعالی داریم یا خیر، موضوعی است که باید با دقت آن را بررسی کرد.

وی گفت: منظور ما از حوزه، در اینجا، کلیت حوزه است. یعنی از مؤسسه امام خمینی و دانشگاه باقرالعلوم و مرکز مدیریت و دفتر تبلیغات و... همه در این دایره جای می گیرند.

معاون دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم بیان کرد: ایشان فرمودند، نیازها بسیار بیشتر از گزارش هایی است که ارایه می دهیم. آمار اعزام دفتر هنوز به ده هزار و پانصدنفر نرسیده است، با اینکه محدودیتی در این زمینه نداشتیم.منبع دیگر نگرانی ایشان در خصوص کیفیت تبلیغ است.

وی با بیان این که چند سال پیش در مصاحبه ای بیان کردم که تبلیغ در ترتیبات حوزوی در هیچ جا جای نمی گیرد افزود: تبلیغ، شرط تخصصی هیچ طلبه ای نیست. این مصاحبه چند ساعت در صفحه خبرگزاری حوزه بود ولی در نهایت گفتند که به ما گفتند که چرا این بحث مطرح شده است!. ولی به آنها گفتم که منظور من کلیت حوزه بود.

تبلیغ در حوزه عنصر دوم و سوم هم نیست

این مدیر تبلیغی تصریح کرد: اینکه ایشان می گویند نگران هستند، مسئله اصلی و نقطه دال مرکزی فرمایش ایشان آن است که تبلیغ در حوزه، اول نیست. البته باید بگوییم که عنصر دوم و سوم هم نیست. اگر بحث ما معطوف به حل این مسئله باشد، باید به دنبال آن باشیم که چرا تبلیغ در حوزه اول نیست و چگونه می توانیم به این مسئله برسیم؟ به لحاظ کمّی در ورودی و طلابی که می توانند اینکار را انجام دهیم محدودیت داریم، ولی در ساختار نهادهای حوزوی هنوز می توانیم بگوییم که تبلیغ عنصر اول نیست.

وی افزود: سطح علمی افرادی که نوعا به تبلیغ اشتغال دارند را با طلابی که در قم فعالیت می کنند را مقایسه کنیم به نتایجی می رسیم که می توانیم به یکی از دلایل نگرانی حضرت آقا پی ببریم. باید ببینیم سُنن حوزوی چیست و چه اتفاقی سر این سنن آمده است؟ آنچه درک می کنیم آن است که ماندگاری در حوزه، از سنن مهم حوزوی بوده است.

این فعال عرصه تبلیغ اظهارکرد: در شهرهای مختلف کشور انسان های بزرگی فعالیت می کردند، ولی امروز کمتر خبری از این فعالیت ها است. پدر آیت الله اعرافی و آیت الله صدوقی و دیگران، انسان های بزرگی بودند که می توانستند در قم باشند ولی قم را به سبب ترویج فقه و فقاهت و... در شهرهای شان ترک کردند و کرسی های درس و بحث خود را در شهرهایشان بنا کردند و تولیدات عظیمی از این شهرها به سمت نیازها روانه شد.

وی گفت: پیش از انقلاب در شهر تبریز، بزرگان بسیاری داشتیم، ولی متأسفانه امروز در زمینه درس خارج مشکل داریم و امام جمعه مراغه به تبریز می رود و سه روز درس می گوید و یکی از علمای دیگر نیز که اصالتا زنجانی است به آنجا رفته، ولی در گذشته در تبریز چند نفر صاحب رساله داشتیم. باید ببینیم چرا امروز به این وضعیت رسیده ایم؟

معاون فرهنگی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی افزود: وقتی چند صد درس خارج در قم وجود دارد و در شهرهای بزرگی چون تبریز چنین مسئله ای داریم یعنی یک مشکل بزرگ داریم که باید به آن بپردازیم. این مسئله نشان دهنده یک ضعف بزرگ است که به سبب غفلت از همین سنن حوزوی پیش آمده است.

تبلیغ و جایگاه آن در حوزه

وی افزود: امروزه با مشکل بزرگی مواجه هستیم، کسانی که نمی توانستند به ارتقای درجات علمی برسند راه تبلیغ را در پیش می گرفتند و شاهد مثال آن هم سطح علمی است که در برخی از مبلغان طرح های مختلف تبلیغی مشاهده می کنیم. در سال های اخیر نیز با مدل مدیرانی مواجه بودیم که حوزه را ذیل یک دانشگاه تعریف کردند. در رأس و ابتدای این مسئله می توان به مرحوم آیت الله العظمی اردبیلی و مرحوم آیت الله مصباح یزدی و یا استاد رشاد و... اشاره کرد. بیش از سه هزار نفر از بهترین های حوزه تحت عناوین غربی هیئت علمی دانشگاهی وارد یک فضای خاص شدند که شروع به نوشتن مقالات علمی پژوهشی کردند. برخی از این مقالات کاربرد وسیعی ندارند.

معاون دفتر تبلیغات اسلامی اظهارکرد: در گذشته وضعیت ما اینگونه نبود. امروز افرادی هستند که ماهانه ده ها میلیون حقوق میگیرند و با یک شخصیت حقوقی حوزوی دانشگاهی فعالیت می کنند. در حوزه روزهای تدریسی بیش از صد روز بیشتر نیست. اساتید حوزه ۷۵ ساعت در سال تدریس می کنند. این دریافتی برای یک استاد با مبلغانی که در دورترین نقاط کشور فعالیت تبلیغی دارند برابر است!

وی افزود: بزرگانی که حوزه را ذیل دانشگاه بردند در واقع کاری کردند که این گونه طبقاتی در میان نخبگان حوزه شکل بگیرد. تازه امروز دانشگاه های ما با شکلی که اداره می شوند به سمتی حرکت کرده اند که اگر شما ببینید که با چه اهرم هایی ترفیعات درجات علمی در آنها انجام می شود تعجب می کنید. با این روند، کاری کردیم که تبلیغ سیر نزولی در حوزه داشته باشد و اصلا تبلیغ به اولویت خیلی پایین تری مبدّل شد.

حجت الاسلام والمسلمین روستا آزاد گفت: پیشنهاد می کنیم که در حوزه و دفتر تبلیغات اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی و مجموعه های حوزوی و طلبگی باید فکر کرد که این ریل را چگونه می توانیم برگردانیم که به قول مقام معظم رهبری شاهد استحاله فرهنگی نباشیم. اصل و طراحی برنامه ریزی این امر کار راحتی نیست.

این فعال عرصه تبلیغ با اشاره به اهمیت ورود خبرگزاری حوزه به این موارد یادآورشد: اگر بحث های شما در خبرگزاری حوزه به یک برنامه حل مسئله محور ختم شود به اندیشه سازی و اقناع اندیشه و جریان سازی می رسیم. باید این ریل را در یک حد برگردانیم.باید اتاق های فکر قوی داشته باشیم تا بتوانیم ریل را تاحدی برگردانیم. نمی توانیم به یک فردی که بیست سال است عضو هیئت علمی است بگوییم که بروید در مرز میرجاوه کار تبلیغی کنید.

وی یادآورشد: در بحث تبلیغ، مقام معظم رهبری تعریف وسیع و گسترده ای دارند. اینکه ایشان به امالی و کتاب روش رئالیسم و کتاب شهید مطهری مثال می زنند یعنی اینکه ایشان تبلیغ را از تبلیغ کردن چند روزه بسیار وسیع تر می بینند و به بحث تبلیغ در قواره انقلاب می پردازند.

نظام و مطالبات مردمی، ناظر به جایگاه حوزویان

معاون دفتر تبلیغات اسلامی گفت: سالها است که می گوییم که دیرکرد وام حرام است. وقتی در یک نظامی صحبت می کنیم که دینی است این مسایل رنگ و بوی خاصی دارد. وقتی نظام دینی وجود دارد مردم از ما نمی پذیرند که ما بگوییم دیرکرد حرام است. امروز مردم از ما می پرسند که چه کرده ایم که این آلودگی از نظام بانکداری پاک شود.

حجت الاسلام والمسلمین روستاآزاد یادآورشد: اگر تبلیغ ما در قواره نظام اسلامی قرار گرفت بسیاری از مسائل حل می شود. مرحوم آیت الله مصباح و آیت الله اردبیلی سالها پیش دروس اقتصادی را در حوزه بنا نهادند. کسی که با هزینه نظام، دکترای اقتصاد گرفته است باید طرح جدیدی ارایه کند که نظام را از یک مشکل کلان خلاص کند. اگر تبلیغ ما در قواره نظام قرار گیرد حرف های گذشته از ما پذیرفته شده نیست.

وی با اشاره به مسئله روش های نوین تبلیغی نیز یادآورشد: در زمینه روش های جدید باید گفت که وقتی خودمان فارغ از اتفاقات پیرامونی می نگریم، کارهای بزرگی انجام شده است، ولی وقتی با طرف مقابل مقایسه می کنیم و صحنه پردازی ها و جبهه هایی که شکل داده اند نگرانی کاملا ملموس است و الا اگر بخواهیم به اقدامات خودمان نگاه کنیم طرح های گسترده ای داشته ایم، ولی با چیزی که باید باشد فاصله داریم.

حجت الاسلام والمسلمین روستاآزاد یادآورشد: با توجه به شرایط جدید، هرچه شرایط و تبلیغ نوین داشته باشیم بازهم پاسخگو نیستیم. بحث گروه های تبلیغی در دفتر تبلیغات اسلامی خیلی جدی گرفته شده است. در سال ۹۷ هم خدمت آقا بودیم که ایشان روی شکل گروهی تبلیغی تأکید کردند.

وی افزود: ذیل این مسئله که برکات آن را نیز شاهد هستیم می بنیم که ۳۱۲ گروه تبلیغی از ما مجوز گرفته اند و اغلب آنها طراحی های خاصی برای خود دارند که به دنبال طراحی مسابقه و کارهای جدید و... هستند. البته این امر بسیار کمتر ازنیازهای ما است ولی باید فضاهای جدیدی از اندیشه های نو ایجاد کرد و چیزی شبیه موسسات دانش بنیان در حوزه تبلیغی ایجاد کنیم که البته این نهادها وجود دارد ولی اگر از آنها حمایت نشود قطعا وضعیت همین خواهد بود.

 با بیان راهکارها برای امر تبلیغ دین با ذکر این مطلب که حضرت آقا، اولین رکن فعالیت حوزویان را، امر تبلیغ می دانند، گفت: تبلیغ دین و تبلیغ نظام اسلامی از جمله مهمترین وظایف طلاب است. ایشان بیان کردند، بسیاری از بزرگان ما در تاریخ تشیع نیز در همه امور خود این بحث تبلیغی را با خود داشتند. ایشان بیان کردند که طلاب باید مخاطبان خود را بشناسند و سپس وارد میدان شویم.

وی افزود: اگر واژگان رهبری را در خصوص حوزه نگاه کنیم، ایشان روی همین مسایل کاملا ورودهای جالبی داشته اند. همیشه نیز روی این مسئله تأکید کردند. این نگرانی رهبری بسیار مسئله مهمی است. بحث تحول در حوزه امر بسیار مهمی است که ایشان روی آن تاکید داشتند و باید ببینیم که روی چه درجه ای از این تحول ایستاده ایم.

معاون تبلیغ و امور فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی با ذکر این مطلب که رهبر معظم انقلاب نگران این مسئله هستند که چرا در حوزه تبلیغ، امر اول نیست، بیان کرد: وقتی تبلیغ، اول باشد نظامات دیگر باید پشت سر آن قرار گیرد. ما این مشکل را در سازمان تبلیغات هم داریم. پژوهشکده برای بسیاری از مدیران تبلیغی ما بیشتر از امور تبلیغی شان دارای اهمیت است.

وی تصریح کرد: در زمانی که بودجه کم شد اولین که جایی تعطیل شد مرکز پاسخگویی به سوالات بود. مجموعه های وابسته به حوزه همین گونه عمل کردند. تبلیغ، امر بسیار مهمی است، ولی مطمئنا در نظامات حوزه به شکلی پرورش یافتیم که تبلیغ را به عنوان امر اول نمی دیدیم.

حجت الاسلام والمسلمین عزت زمانی گفت: در سند تحول حوزه، تبلیغ کجای این جریان است؟ شبکه امامت جماعت، کجای این جریان است؟ تبلیغ باید اول باشد و سپس پژوهش و نظامات دیگر باشد. نظامات دیگر پس از تبلیغ جای خود را پیدا خواهند کرد.

تبلیغ در قواره نظام اسلامی

وی با ذکر این مطلب که تبلیغی که امروز وجود دارد در قواره انقلاب اسلامی و نیازهای انقلاب اسلامی نیست، یادآورشد: بدنه شکلی تبلیغ برای ما یک سازوکار خاص است که دارای خلأهای مختلف است. وقتی که صحنه و شکل و شمایل نظامات مشخص شود و جایگاه خود را ذیل تبلیغ شکل بگیرد همه این نظامات خود را پیدا خواهند کرد.

معاون تبلیغ و امور فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی با بیان اینکه این نظام در حال حاضر وجود دارد، ولی قدرت هم افزایی وجود ندارد بیان داشت: باید قبول کنیم که تقسیم کار خوبی در این زمینه شکل نگرفته است. یکی از الگوهای این نظام تبلیغی در تبلیغ نظام اسلامی رخ نمایی می کند. دستگاه نظام برنامه ریز باید به سمت جهاد تبیین و الگوی تبلیغی جهاد تبیین برود و باید مجاهدت های مشخصی داشته باشد. امروزه برخی را می بینیم که کارشان در جهاد تبیین هم همان امر پژوهشی است و کاری انجام نمی دهند.

وی با بیان این که تبلیغ در هیچ جای نظام آموزشی و پژوهشی ما وجود ندارد گفت: طلبه ما از پایه سه و چهار به دنبال کارهای دیگر است. تبلیغ در ذهن طلبه های ما جایی ندارد. درحالی که آقا فرمودند طلبه از زمانی که وارد حوزه شد یک مبلّغ است. پس حوزه باید برای این مسئله نظامات خود را بچیند. امروزه وقتی که می گوییم من یک مبلغ هستم تأثیرات منفی خود را در خیلی مکان ها دارد. باید در قواره های انقلاب اسلامی تبلیغ کنیم در حالی که این تبلیغ در راستای این امر نیست.

باید بپذیریم تلاش های ما به اندازه نیازهای ما نیست

حجت الاسلام والمسلمین عزت زمانی گفت: امروزه باید بپذیریم که تلاش های ما به اندازه نیازهای ما نیست. در یکی از دولت ها، دولت گفته است که ما ۸۰۰ هزار فرصت شغلی برای طلبه ها سراغ داریم. در حالی که همه ما با هم چند نفر می شدیم؟ طلبه نخبه ما امروز چه کسی است؟اگر بخواهیم یک طلبه نخبه را معرفی کنیم روی چه عنصری تاکید داریم؟امروز مبلغ نمونه ما، نمره ۲۰ کفایه است. نظام ارزش گذاری ما روی تبلیغ قوی و بیان قوی و توانمند در دانش های روز نیست.

معاون تبلیغ و امور فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی گفت: سازمان تبلیغات یکی از عناصر تشکل های تبلیغی است. باید به فهم و باور یک مبلغ وارد شویم و روی امر پیشرفت انقلاب اسلامی کار کنیم. به عنوان یک دستگاه تبلیغی (سازمان تبلیغات) که به نوعی مصرف کننده است در زمینه های مختلف فعالیت داریم. ما بر اساس نیازهای میدان فعالیت می کنیم.

وی افزود: وقتی می گوییم که تبلیغ داخل و خارج باید باهم همسان باشند یعنی باید رشد و توسعه بر محور انقلاب اسلامی انجام شود. در فهم و درک حرکت مبانی انقلاب اسلامی نیز باید طلاب را همراه کنیم. در سازمان تبلیغات این امر با تولید محتوا انجام می شود. وقتی می خواهیم در خصوص عفاف و حجاب و مسایل انقلاب اسلامی حرف بزنیم در حوزه مبانی کار کنیم و به تولید محتوا می پردازیم. اساسا تبلیغ ما در این حد و قواره نیست و این امر یک نقطه ضعف است.

معاون سازمان تبلیغات اسلامی بیان کرد: تبلیغ با یک محتوای خاص و یک طرفه و... که عادت دستگاه تبلیغی است در میدان جدید دچار چالش های عدیده است. خود این دستگاه تبلیغ سنتی یک جریان خاص است. جریان جهاد تبیین با حد اطلاعات امروز در اختیار مردم با این دستگاه کمتر گره می خورد. آنچه گره ذهنی جوان امروز را باز می کند نوع انتقال به جوان است که این امر نیازمند یک رفتار تبلیغی است. در این زمینه کارهایی را در پیشتر در سازمان آغاز کردیم.

وی گفت: مسئله مهم اولیه ما تغییر رفتار مبلغین است. مبلّغ با رفتار سابق خود نمی تواند دایره اثر خود را پیش ببرد. مثلا زمانی که یک مبلّغ در یک منطقه حضور پیدا می کند می تواند پایین منبر خود شبکه ای از کارها و حرف هایی را مطرح کند این یک کار مهم است. بیان صرف کفایت نمی کند و باید وارد میدان شد.

حجت الاسلام والمسلمین عزت زمانی یادآورشد: نکته دیگر اینکه سرمایه ما در دستگاه ارتباط با مردم در ضمیر است. درست است که جنگ امروز جنگ روایت است. امروزه یک برنامه مانند محفل، فوجی از اعتماد و اعتقاد و روحیه قرآن آموزی را در کشور ایجاد می کند. ما معتقد هستیم که منشأ اینکارها همگی از حوزه است.

وی با بیان این که دستگاه های تبلیغی گوشواره کوچکی از این پهلوان هستند گفت: معتقدیم مرکز مدیریت حوزه های علمیه نیز گل سینه ای در این پیکره حوزه است و متولی همه کارها نیست، بلکه حوزه یک گستره وسیعی دارد. ماوظیفه داریم که شبانه روز در این زمینه تلاش کنیم و ایده ها و نظامات نیز باید انجام شود، ولی در درون حوزه مباحث را کامل کنیم.