مناهج

🔸 حوزه‌های علمیه باید این قابلیت‌ها را در خودشان فراهم بکنند؛ قابلیت سینه به سینه شدن، مواجه‌شدن با این لشکر بی‌تعداد عظیم دشمنی و دشمن که به سمت ایمان مردم، به سمت اعتقادات مردم، به سمت سلامت نفس مردم، به سمت عفت جوانان سرازیر می‌شود.

📝 محمد حق پرست

🔸 بعضی درخت‌ها بعد از سه چهار سال، شروع به میوه‌دهی می‌کنند اما باغبان شاخه‌های کوچک آنها را بریده و میوه‌هایشان را زود جدا می‌کند چون رشد درخت را عقب می‌اندازد. 

این درخت قرار نیست در چهارسالگی میوه بدهد، بلکه بعد از ده سال باید درختی تنومند شود و آنگاه سی سال میوه پربار بدهد. 

اما اگر هرس به موقع و مراقبت باغبان نباشد، درختی ضعیف رشد می‌کند بدون باردهی مناسب. 

🔹 حکایت میوه‌دهی زودهنگام نهال و هرس باغبان تا زمان تنومندی، همان حکایت احساس مسئولیت زودهنگام برخی طلاب است که در تبلیغ عجله می‌کنند و رشد علمی‌شان متوقف می‌شود. 

معمولا دلگرم به چند نتیجه مختصر می‌شوند بدون اینکه مایه علمی و مهارتی خودشان را ارتقا بخشند. 

🔹 طلبه‌ای که هنوز سواد کافی در آیات و روایات ندارد، مبلغ دین می‌شود و به خیال خودش مایه کافی را دارد. اما این شروع ماجراست. 

اضافه کنید به این احساس مسئولیت، فشارهای اقتصادی به طلبه و درآمد مختصری که از این تبلیغ‌ها گاهی عائدش می‌شود. نتیجه‌‌ اینکه طلبه در نقطه‌ای کم‌عمق متوقف شده و اگر بخواهد رشد کند زحمت مضاعفی خواهد داشت. 

🔹 توقف رشد علمی و سطحی شدن طلاب، آفتی بوده که از قدیم در حوزه وجود داشته و امروز بخاطر وسوسه‌های تبلیغات مجازی و مشکلات معیشتی بدتر شده است.

🔹 طلاب امروز نیاز به مربیانی دارند که راهنمای ایشان برای عبور از تله‌های موفقیت‌های کوچک و جزئی باشند. 

♨️ اگر مدرسان و مسؤولان حوزه بی‌تفاوت باشند، آینده‌ای نه چندان دور، نسلی از طلبه‌های سطحی و بی‌مایه خواهیم داشت که بیشتر #بلاگر_دینی با محتواهای کم‌مقدار خواهند بود تا مبلغ دین؛ و روحانی‌بودنشان، منبع درآمد و شهرت است تا تبلیغ و دغدغه دین داشتن.

🖋 احمدرضا کمالی

🔸 یکی از مهمترین سؤالاتی که برای سخنرانان دینی و مبلغان دغدغه‌مند انقلابی، امروزه مطرح است این است که: 

❓در تبلیغ، بیان چه مفاهیم و محتواهایی اولویت دارد؟ و مبلغ رسالت دارد تا چه حقایقی را به گوش مخاطبش برساند؟

🔹 اگر محتوای تبلیغی و دغدغه دینی مبلغ در حکومت غیردینی با زمانی که در حکومت اسلامی تنفس می‌کند، یکسان باشد پرواضح است که او هنوز نتوانسته رسالت دینی و انقلابی خود را بشناسد و وظیفه دینی‌اش را درست انجام دهد.

🔹 پاسخ این سؤال مهم وقتی روشن می‌شود که یک طلبه و مبلغ دینی بداند در جامعه اسلامی و در زمان حاکمیت اسلامی چه نقش و جایگاهی دارد. 

🔹 این وظیفه را رهبر معظم انقلاب زمانی که می‌خواستند جایگاه روحانیون و طلاب در پیروزی انقلاب اسلامی و نسبتشان با امام ره را تبیین کنند به کرات و در سخنرانی‌های متعدد اشاره کرده‌اند.

❇️ به عنوان نمونه ایشان در یکی از بیاناتشان می‌فرمایند:

«مردم را چه کسی آورد به خیابان؟ شماها آوردید، طلبه‌ها آوردند. بله، امام، رهبر بود؛ اگر امام نبود بدون شک این اتفاق اصلاً نمی‌افتاد؛ اما ابزار امام چه بود؟ آن وسیله‌ای که فکر امام را، خواسته امام را، آن نیّت امام را تحقّق بخشید، عملیاتی کرد، اجرایی کرد، حوزه علمیه بود، طلاب بودند. ارتباط انقلاب با حوزه قم، این است. اگر طلاب نبودند این حرکت این‌طور گسترش پیدا نمی‌کرد.»

و نیز می‌فرمایند: 

«این جوان‌های طلبه مثل زنبورهای عسل رفتند بر روی گل‌های معرفتی که از بیان امام روییده بود، نشستند تغذیه شدند، بعد راه افتادند به سرتاسر کشور، به مردم عسل دادند، به دشمنان نیش زدند؛ هم عسل، هم نیش؛ نیش و نوش با هم.»

🔹 حال سؤال این است آیا پس از پیروزی انقلاب اسلامی، همین وظیفه کماکان بر عهده طلاب نبود؟ آیا امروزه نیز برعهده مبلغین و سخنرانان دینی این نیست که مانند زنبور عسل، معارف اسلامی و حقایق دینی را از بیانات رهبر معظم انقلاب استخراج کنند و با بیان قابل فهم و متناسب برای مخاطبین مختلف تبیین و ترویج نمایند؟ 

آیا جهاد تبیین غیر از این است که افکار، منویات و مطالبات امام و ولیّ جامعه را میان مردم نشر دهیم و تبیین کنیم؟

✅ قطعا طلاب و روحانیون در زمان حاکمیت اسلامی، باید بازوی امام جامعه باشند. باید حلقه وصل بین امام و امت باشند. 

اما امروزه چه تعداد از سخنرانان پرطرفدار جامعه، رسالت تبلیغی خود را تبیین و ترویج مبانی فکری، بیانات و دستورات امام و رهبر جامعه می‌دانند؟

🔹 بنابراین یکی از مهمترین مؤلفه‌های «تحول حوزه» به این وظیفه خطیر برمی‌گردد و این امید در نسل جدید مبلغین به چشم می‌خورد که قوی‌تر از نسل‌های گذشته در جهت جهاد تبیین قدم بردارند و عملا خود را «بازوی تبیینی امام امت» قلمداد کنند و در این راه مجاهدت کرده و از هیچ کوششی دریغ نکنند.

📝 تلاش برای تحصیل حداکثر منافع

🔸 [فضای مجازی] یک عرصه‌ای است که دارای منافع بی‌شمار و مضرات بی‌شمار است؛ عرصه فضای مجازی اینجوری است. 

می‌توان از آن حداکثر منافع را [کسب کرد]؛ همان کاری که آن دشمن می‌کند، شما [هم] می‌توانید بکنید در جهت عکس.

❇️ مفاهیم اسلامی و معارف اسلامی را پخش کنید بدون هیچ مانع و رادعی؛ که بعضی از این مردمان مؤمن ، جوانهای مؤمن از معمم و غیرمعمم، روحانی و غیرروحانی -بعضی غیرروحانیون در این زمینه فعال‌تر هم هستند- کارهای بسیار خوبی را انجام می‌دهند.

🖋 محمد حق پرست

🔸 تابحال به این فکر کردید چرا با وجود این همه مغازه خوراکی، میوه، نانوایی، باز هم به آنها اضافه می‌شود و کسی نمی‌گوید دیگر اشباع شده و ما دیر آمدیم؟

🔹 جواب مشخص است. در چرخه اقتصاد، برخی از مغازه‌ها تعطیل می‌شوند و برخی دیگر جای آنها می‌نشینند.

🔹 علت رونق و تعطیلی مغازه سه چیز است: مشتری مداری، رقابت قیمت در بازار و کیفیت جنس. (به اصطلاح جنس خوب با قیمت خوب) هیچوقت این بازارها اشباع نمی شوند و مغازه ها مزاحم همدیگر نیستند، چون هرکسی مشتری خودش را دارد. هر مغازه ای حتی کوچک و در کوچه پس کوچه ها، اگر شروط را داشته باشد، بالاخره مشتری خواهد داشت. 

🔹 تولید محتوا و تبلیغ در فضای مجازی و غیرمجازی هم چنین حکایتی دارد. هیچ‌وقت فکر نکنید با وجود منبری‌های معروف، فضا برای دیگران وجود ندارد. یا کانالهای موجود در فضای مجازی برای مخاطبان کافی هستند. 

نخیر، هر مخاطبی ذائقه و سلیقه‌ای دارد. هر تولیدکننده محتوایی هم بیان و قلم و سبک خودش را دارد.

اگر در تولید محتوا به روز باشید، و مخاطب‌مداری هم بکنید، قطعا محتوای شما خواهان و مخاطب خواهد داشت. اگر اصرار به آموزش دیدن و تخصص‌محوری داریم، دلیلش شرط رقابت و در اوج‌ماندن است. 

🔹 بگذریم از اینکه محتوای خوب در مجازی و غیرمجازی هنوز به حد مطلوب نرسیده که به اشباع‌شدن فکر کنیم. محتوای دینی در مجازستان مثل گوهر نایاب است و هنوز در ابتدای راه هستیم. حتی اگر اشباع هم شود، تازه حکایت مبلغان، حکایت مغازه‌داری است که مخاطب خودش را حتما خواهد داشت. 

🔹 زمانی که علامه طباطبائی قصد نگارش المیزان را داشت، عده‌ای به ایشان می‌گویند هرچه لازم بوده در تفسیرهای گذشته آمده و نیازی به تفسیر جدید نیست. 

اما علامه قانع نمی‌شود و نگارش را شروع می‌کند. همین حکایت برای تفسیر نمونه هم بوده که آیت الله مکارم را از نگارش منع می‌کنند به بهانه اینکه المیزان هست. اما ایشان نمونه را می‌نویسند. 

همیشه این حکایت باقی است که یا شیطان یا دیگران انسان را از تولید محتوا دلسرد یا منع کنند، اما آن کسی که حرفی برای گفتن دارد، اراده‌اش از بین نمی‌رود. 

🖋 هادی چیت ساز

🔸 حکایت تبلیغ در فضای مجازی شباهت‌های زیادی با تبلیغ در دنیای واقعی دارد؛ بلکه از جهاتی سخت‌تر هم هست.

🔹 اولا فعالیت نامنظم و بی‌برنامه فایده‌ای ندارد. فضای مجازی همیشه در دسترس است، پس صاحب رسانه هم باید فعال باشد مثل امام جماعت فعال؛ البته با مدیریت زمان. اگر قصد ورود جدی به این عرصه ندارید، وقت خودتان را با کارهای گاهانه تلف نکنید. 

🔹 ثانیا فضای مجازی دنیای تولید محتواست. کسی در این عرصه دوام می‌آورد که آموزش ببیند، همیشه به‌روز باشد و مهارت‌های لازم را یاد بگیرد. 

به اصطلاح، «تولید کننده محتوا» باید همیشه در اوج بماند که نیاز به وقت و برنامه خوبی دارد.

🔹 ثالثا رسانه‌ای موفق است که برنامه‌های کوتاه مدت و بلندمدت داشته باشد. 

جهاد تبیین حاصل برنامه‌های از قبل تعیین‌شده است نه صرفا روزمرگی رسانه‌ای داشتن. 

روزمرگی تا حدودی نیاز است، اما اکتفاء به آن رشدی برای مخاطبان نمی‌آورد و چه بسا بعد از مدتی مخاطب را دلسرد کند. 

🔹 رابعا مثل امام جماعت موفق که با مردم تعامل می‌کند، مجازستان هم نیاز به تعامل با مخاطب دارد البته از جنس خودش. تعامل با مخاطب نیز برنامه و ایده می‌خواهد.

🗂 

📝 وظیفه روحانیت، مانع گمراهی جوانان شدن

🔸 امروز هم فضای مجازی یک دریای بی‌پایانی است که از همه طرفش می‌شود حرکت کرد...

هر یک نفری که بتواند با رایانه کار کند یک رسانه است.

می‌نشینند پخش می‌کنند شبهات را، حرفها را، جوانهای مؤمن را، جوانهای سالم را گمراه می‌کنند؛ اینها را باید شناخت. 

♨️ چه کسی بایستی بیاید وسط میدان و سینه سپر کند و مانع شود از گمراهی جوانان؟... به عهده چه کسی است این کار؟ جامعه علمی و مذهبی؛ یعنی #روحانیت. اولین وظیفه‌اش این است؛ مهم‌ترین وظیفه‌اش این است.

📝 واکاوی ورود طلاب مبتدی به فضای مجازی 

🖋 هادی چیت ساز

🔻 آیا طلاب مبتدی هم باید وارد تبلیغ در فضای مجازی شوند؟ این سؤال مختص فضای مجازی نیست بلکه با نگاه عام‌تر باید پرسید طلاب از چه زمانی پا به عرصه تبلیغ بگذارند؟

✅ جواب واضح است؛ طلبه وقتی باید وارد فضای تبلیغ شود که «از لحاظ اطلاعات عمومی طلبگی و غیرطلبگی، مهارتهای لازم فردی، تخصص در یک یا چند رشته حوزوی و پختگی لازم اجتماعی» به حد مطلوب رسیده باشد. 

در غیر این صورت تبلیغ اثر عکس خواهد داشت. پس طلبه ابتدا باید سخت بکوشد تا شرایط لازم تبلیغی را فراهم کند. 

🔹 شاید بگویید بالأخره از جایی باید شروع کرد. یا طلبه مبتدی قرار نیست برای اساتید دانشگاه و نخبگان تبلیغ کند، بلکه ارتباط با نوجوانان مفید است و کم کم در این فضا رشد می‌کند. 

🔹 این مطلب درباره تبلیغ در غیر مجازستان درست و بلکه لازم است. طلبه از ابتدای دوران طلبگی آنچه از مطالب اعتقادی و فقهی می‌آموزد، باید به دیگران منتقل کند. اما تبلیغ در فضای مجازی توصیه نمی‌شود. 

🔹 چراکه تبلیغ در حلقه‌های صالحین یا هیئت محله مخاطب محدود و خاصی دارد که مبلغ فقط برای مخاطب خاص مطلب آماده می‌کند. اگر مطلبی را ندانست یا اشتباه گفت، نهایتا جواب مسئله را به بعد موکول می‌کند تا تحقیق بیشتری انجام دهد. 

اما فضای مجازی اینطور نیست. فضای مجازی، رسانه‌ای است که همه می‌توانند مطلب را ببیند و قضاوت کنند. فرصت بزرگ این فضا انتشار بدون محدودیت در مخاطب، زمان و مکان است؛ لکن همین فرصت برای طلبه‌ای که تخصص ندارد، تهدید بسیار بزرگ اولا برای خود مبلغ، و ثانیا تهدید برای کل حوزه و روحانیت است چون کسی عَلَم تبلیغ را برداشته که هنوز آمادگی لازم را نداشته و از سویی قضاوت مردم را به دنبال دارد که اعتبار همه روحانیت را پای یک نفر بنویسند. 

به ویژه اینکه روحانیت زیر ذره‌بین است و عده‌ای دنبال اشکالات این صنف هستند تا از کاه، کوه بسازند.

🔹 افزون بر این، مجازستان فضای رقابتی است و کسانی می‌توانند رقابت کنند که قوی باشند وگرنه خودبه خود حذف خواهند شد. در مجازستان باید در اوج شروع کرد و سخت‌تر آنکه در اوج ماند.

طلبه مبتدی با تولید محتوای ضعیف، کم کم سرخورده و خسته می‌شود. 

🔹 طلبه مبتدی در مجازستان مثل میوه نارس است؛ خودش نشاط و طراوت دارد، اما برای مخاطب دلزدگی می‌آورد. بدتر اینکه برخی تلخی یک میوه نارس را به پای کل سبد روحانیت می‌نویسند. 

تبلیغ نیاز به بلوغ لازم دارد وگرنه به مبلغ و مردم آسیب می‌زند. در یک کلمه، اگر طلبه‌ای خودش را زودتر از وقت مناسب بهره‌برداری کند، در حق خودش و حوزه جفا کرده است. 

🔹 نمی‌گویم تا زمان اجتهاد و ملاشدن صبر کنید، می‌گویم فاصله لوازم ورود به تبلیغ و تبیین مجازی با لوازم تبلیغ غیر مجازی زیاد است و تا حداقل‌های لازم را کسب نکرده‌اید، عجله نکنید و وارد نشوید. 

مجاهدی که آموزشهای لازم را ندیده، با تمام نیتهای خوبش، اگر به خط مقدم برود در اولین فرصت تلف خواهد شد. مدیران و اساتید مدارس نیز وظیفه سنگینی در این موضوع دارند که شور طلاب را کنترل کنند تا وقت مناسبش برسد. 

📌 پ.ن: 

ملاک مبتدی یا غیرمبتدی بودن، شماره پایه و سطح نیست، بلکه داشتن شرایطی است که در جای خود باید مفصل بحث شوند.

🖊 عطا یاوری

🔸 فرض کنید شما یک طلبه‌ی بلاگر هستید، روزانه هزاران بازدید، پسند (معادل فارسی لایک) و بازخوردهای دیگر دارید اما چند تهدید حول روش تبلیغی شما وجود دارد که توجه به آنها در موفقیت تبلیغی شما مؤثر خواهد بود:

🔹 اولا بدانید که میزان تأثیرگذاری تبلیغ مجازی پایین‌تر از تبلیغ میدانی است.

یعنی مخاطب از طلبه‌ای که با او زندگی می‌کند بیشتر از طلبه‌ای که در فجازی می‌بیند اثر می‌پذیرد. پس تبلیغ میدانی را رها نکنید.

🔹 دوما مراقب توهماتی که اعداد به شما القا می‌کنند باشید، مثلا در اینستاگرام یک فیلم سه دقیقه‌ای بارگذاری می‌شود و آمار بازدید آن دو هزار نفر است، دو هزار نفر آمار بالایی است اما آیا همه این دو هزار نفر فیلم سه دقیقه‌ای شما را کامل دیده‌اند؟ خیر.

طبق الگوریتم فعلی اینستاگرام اگر کسی ده ثانیه از فیلمی را ببیند یک نفر به آمار بازدید فیلم افزوده می‌شود. 

سؤال دوم این است آیا آنهایی که فیلم شما را کامل دیده‌اند قانع هم شده‌اند؟

♨️ سوما از وقتتان صیانت کنید، سرمایه عمر و جوانی را در کانال‌گردی و اکسپلورگردی هدر ندهید.

✅ چهارما تلاش کنید مبلغ سطحی نباشید. مطالبتان در حرز امام جواد و چشم زخم خلاصه نشود.

شرکت در جهاد تبیین مقدماتی دارد، یکی از مقدمات تبیّن است. با مطالعه مایه کسب کنید که به قول رهبری «بی‌مایه فطیر است.

🖋 عطا یاوری

🔸 اینستاگرام را باز می‌کنم، عکس پروفایل چند آخوند آن بالا نمایش داده می‌شود، اینها آخوند-بلاگر هستند. 

بلاگر یعنی تولیدکننده محتوا؛ یعنی کسی که در فجازی تولید محتوا می‌کند. از کلیپ و عکسنوشت تا پادکست و یادداشت.

🔹 هرچند منبر هم خصوصیات اختصاصی خودش را دارد؛ اما چیزی که این فضا را برای مبلغان جذاب کرده: 

🔹 اولا وجود مخاطب گسترده است. شما اگر مبلغی در حد حجت‌الاسلام پناهیان هم باشید نهایتا ده هزار نفر پای منبر شما می‌نشینند اما در اینستاگرام این فرصت را دارید تا با یک میلیون و دویست هزار نفر (تعداد دنبال‌کننده‌های صفحه آقای پناهیان) ارتباط بگیرید. ضمن اینکه محتوای تولیدی در صفحات مبلغان به سایر شبکه‌های اجتماعی هم سرریز می‌شود و بین مخاطبین دست به دست در گردش است.

🔹 جاذبه دوم فجازی امکان استمرار ارتباط با مخاطب است. می‌دانیم مباحث تربیتی نیازمند گذر زمان و تکرار پیام است که این دو در استمرار ممکن می‌شوند. درحالیکه با ده جلسه سخنرانی در ایام محرم اثرگذاری کمتری برای مبلغ دین امکان‌پذیر است.

🔹 سومین جاذبه فضای مجازی برای مبلغان نداشتن محدودیت زمانی و مکانی است. در فجازی نیازی نیست برای انتقال حرفتان تا دهه محرم صبر کنید، حتی نیازی نیست منتظر هیأت هفتگی بمانید، امکان عرضه حرف خوب به شکل روزانه وجود دارد.

حتی محدودیت مکانی هم ندارید. پیام شما در سرتاسر دنیا برای مخاطبتان قابل دریافت است.

📌 ان‌شاالله در یادداشت بعدی به تهدیدات فجازی برای مبلغان می‌پردازم