تذکرات مهم امام خمینی درباره نماز شب برگرفته از کتاب چهل حدیث
مرحوم امام خمینی با بیان خاص خود در حدیث دوازدهم چهل حدیث تذکراتی ماندگار درباره اهمیت نماز شب بیان فرمودند که هربار خواندن آن سبب می‌شود قلبهای آماده تأثیر پذیرند و برای نماز شب انگیزه مضاعف پیدا کنند. خواندن این بخش چهل حدیث قبل از نمازهای شب توصیه می‌شود:
و عن علىّ بن إبراهیم- فی تفسیره- بإسناده عن أبی عبد اللّه، علیه السّلام، قال: ما من عمل حسن یعمله العبد إلاّ و له ثواب فی القرآن إلاّ صلاه اللّیل، فإنّ اللّه لم یبیّن ثوابها لعظیم خطره عنده، فقال: «تتجافى جنوبهم عن المضاجع یدعون ربّهم خوفا و طمعا و ممّا رزقناهم ینفقون. فلا تعلم نفس ما أخفى لهم من قرّه أعین جزاء بما کانوا یعملون.»
سند به حضرت صادق، علیه السلام، رساند که فرمود: «نیست عمل نیکویى که به جا مى آورد آن را بنده مگر اینکه از براى آن ثوابى است در قرآن، بجز نماز شب، پس همانا خداوند بیان نفرموده ثواب آن را براى عظمت شأن آن نزد او.
پس این آیه را فرمود: «دور مى کنند پهلوهاى خود را از خوابگاه‌ها، مى خوانند پروردگار خود را ترسان و طمعکار، و از چیزى که روزى کردیم آنها را انفاق مىکنند، پس نمىداندکسى چیزى که پنهان شده از براى آنها از روشنى دیده و سرور آن جزاى آنچه را عمل مىکردند»
آیا این «قرّه العینى» که خداى تعالى ذخیره فرموده و مخفى نموده، که هیچ کس بر آن آگاه نیست، چیست و چه خواهد بود؟
اگر از جنس انهار جاریه و قصور عالیه و نعمتهاى گوناگون بهشتى بود بیان مىفرمود، چنانچه براى سایر اعمال بیان فرموده، و ملائکه اللّه بر آن مطلع شدند. معلوم مىشود غیر این سنخ است و عظمت آن بیشتر از آن است که گوشزد کسى توان کرد- خصوصا براى ساکنین این عالم دنیا.
نعمتهاى آن عالم را مقایسه مکن به نعمتهاى اینجا، گمان مکن بهشت و جنّات آن مثل باغستانهاى دنیا منتها قدرى وسیعتر و عالیتر است، آنجا دار کرامت حق و مهمانخانه الهى است!
نعمتهاى آن عالم را مقایسه مکن به نعمتهاى اینجا، گمان مکن بهشت و جنّات آن مثل باغستانهاى دنیا منتها قدرى وسیعتر و عالیتر است، آنجا دار کرامت حق و مهمانخانه الهى است! تمام این دنیا مقابل یک تار موى حور العین بهشتى نیست!
تمام این دنیا مقابل یک تار موى حور العین بهشتى نیست، بلکه مقابل یک تار از حلّههاى بهشتى که براى اهل آن فراهم شده نیست، با این تفصیل حق تعالى جزاى نماز گزار در شب را اینها قرار نداده و در مقام تعظیم آن بدان بیان ذکر فرموده.
ولى هیهات که ایمان ما سست و اهل یقین نیستیم، و الا ممکن نبود این طور به غفلت بگذرانیم و تا صبح با خواب گران هماغوش شویم. اگر چنانچه بیدارى شب انسان را به حقیقت و سرّ نماز آگاه کند و با ذکر و فکر حق انس بگیرد و شبها مطیّه (مَرکب) معراج قرب او شود، عنوان که دیگر جز جمال جمیل حق براى او جزایى نتواند بود.
اى واى به حال ما اهل غفلت که تا آخر عمر از خواب برنمىخیزیم و در سکر طبیعت باقى هستیم، بلکه هر روز بر مستى و غفلت ما مىافزاید. جز مقام حیوانیت و مأکل و مشرب و منکح آنها چیز دیگر نمىفهمیم!
اى واى به حال ما اهل غفلت که تا آخر عمر از خواب برنمىخیزیم و در سکر طبیعت باقى هستیم، بلکه هر روز بر مستى و غفلت ما مىافزاید.ما حاجات خود را از شیطان- اگر گمان کنیم حاجت روا کن است- مىطلبیم!
و هر چه مىکنیم، گر چه از سنخ عبادات هم باشد، باز براى اداره بطن و فرج مىکنیم. گمان کردى که نماز خلیل الرحمن مثل نماز ما بوده؟
خلیل عرض حاجت به جبرئیل امین نفرمود و ما حاجات خود را از شیطان- اگر گمان کنیم حاجت روا کن است- مىطلبیم!
ولى باز ناامید نباید شد. ممکن است پس از مدتى بیدارى شب و انس و عادت به آن، خداى تعالى کم کم دستگیرى فرماید و با یک لطف خفى خلعت رحمت بر تو بپوشاند. ولى از سرّ عبادت مجملا غافل مباش و همه را به تجوید قرائت و تصحیح ظاهر فقط مپرداز. اگر نمىتوانى مخلص شوى، لا اقل براى آن قرّه العینى که حق تعالى مخفى فرموده بکوش و یادى از فقیر عاصى حیوان سیرت که از همه درجات به حیوانیت قناعت کرده- اگر مایل شدى- بکن، و با توجه و خلوص نیت بخوان: اللّهمّ ارزقنی التّجافى عن دار الغرور، و الإنابه إلى دار الخلود، و الإستعداد للموت قبل حلول الفوت
چهل حدیث ص 202
