مناهج

📝 مطالبه‌ای از مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران

🖋 نام محفوظ | بخش نخست

🔸 تنها مجموعه «تربیت مدرس» وابسته به مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران در قم که به طور رسمی امکان تحصیل و زندگی خوابگاهی برای طلاب خواهر فراهم کرده است مرکز تربیت مدرس صدیقه کبری سلام الله علیها است.

این مرکز، خدمتی کم‌نظیر در حوزه علمیه خواهران است؛ از این جهت که بانوان طلبه از ابتدای ثبت‌نام و ورود در این مرکز آموزش عالی، دغدغه‌ اسکان ندارند.

🔹 برای ثبت نام این مجموعه در مقطع سطح سه، اجازه مدرسه محل تحصیل طلاب لازم است؛ زیرا شاگردان این مجموعه برای تدریس در مدارس حوزه‌ علمیه خواهران در سراسر کشور تربیت می‌شوند؛ از این رو لازم است مدارس شهرستان‌ها بر اساس نیاز، طلاب مستعد را به مرکز تربیت مدرس معرفی نمایند و متعهد شوند که این طلاب پس از اتمام تحصیل در تربیت مدرس، در مدارس(حوزه‌های علمیه‌ خواهران) همان شهرستان‌ها به کار گرفته شوند.

🔺 مشکل از آنجایی شروع می‌شود که مرکز مدیریت با وجود هزینه‌ها و امکاناتی که متقبل می‌شود – نظیر فراهم‌کردن اسکان، تغذیه و بالاتر از همه اساتید برتر به مدت سه سال تحصیلی- برای تربیت مدرسان آینده، اما بسیاری از این دانش‌آموختگان پس از اتمام تحصیل و بازگشت به شهرستان، هیچ جایگاهی برای تدریس ندارند!!

🔻 زیرا جایگاه تدریس دروس به اساتیدی ارائه می‌شود که معمولا به صورت غیر حضوری سطح سه رشته تفسیر را گذرانده‌اند و به دلیل نیاز آن مقطع مدرسه به استاد، این افراد مجوز تدریس دروس فقه، اصول، فلسفه، منطق، کلام و ادبیات عرب هم گرفته‌اند و اینک مدارس بسیاری (نه همه) با وجود تعهد به‌کارگیری «طلاب تربیت مدرس» تمایلی به جذب استاد جدید ندارند.

در بهترین حالت چند واحد به دانش‌اموختگان تربیت مدرس داده می‌شود ولی در هرحال اساتید باسابقه و غیر متخصص، مقدم‌اند. 

♨️ بدتر اینکه مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران و مرکز تربیت مدرس، هیچ قانون الزام‌آوری برای به کارگیری این افراد ندارد.

📌 ادامه دارد...

🖋 حسینی نوری

🔸 گرچه زنان نیمی از جامعه هستند اما تربیت دینی آنان سبب تربیت تمام جامعه می‌شود. برای تربیت دینی نیز لازم است تعداد قابل توجهی از دختران سرزمینمان را ترغیب به تحصیلات حوزوی کنیم.

🔹 برای تشویق و انگیزه‌بخشی به دختران و مادران آینده برای حضور در حوزه‌ها لازم است اقداماتی صورت گیرد که مشتاقانه تحصیل در حوزه را انتخاب نمایند.

مانند:

🔺 اعتباربخشی به مدرک حوزوی از طریق جذب نخبگان

جذب و دعوت نخبگان به حوزه در مقابل رهابودن میزان جذب و ثبت نام از افراد با استعدادهای ناکافی میزان رغبت به حضور در حوزه را افزایش می‌دهد؛ آنچه سبب عدم استقبال نخبگان از ادامه تحصیل در حوزه می‌شود، نه تنها هیچ شناختی از حوزه ندارند، بلکه دانشگاه و محیط‌های علمی امروزی، برایشان بسیار جذاب معرفی شده است.

و این موضوع مغفول از اقبال به حوزه می‌کاهد؛ مسأله‌ی ساده‌ای که در حوزه برادران هم دچار غفلت شده است. 

سوای عدم معرفی درست حوزه به جامعه، تعریف مدارک حوزوی ذیل مدارک دانشگاهی این مطلب را القا می‌کند که اصل دانشگاه و مدرک دانشگاهی است و تحصیلات حوزه ذیل دانشگاه است که معنا می‌یابد.

🔺 زمینه‌سازی بهره‌وری دانش‌آموختگان حوزوی در کارویژه‌های اجتماعی از جمله آموزشی، تربیتی، قضایی و...

ممکن است عافیت‌طلبانه به نظر برسد که طلاب با اطمینان خاطر دوران طلبگی را آغاز کنند اما چه اشکالی دارد در حکومت اسلامی فرصتی فراهم شود تا مثلا افراد دین‌شناس در موقعیت‌های حساس تربیتی قرار گیرند؟

البته حرکت‌هایی برای بکارگیری طلاب در آموزش و پرورش آغاز شده که امیدواریم به ابعاد و کارویژه‌های دیگر نیز تسری یابد.

🔺 تعریف دقیق جایگاه طلبگی خواهران

 بسیاری از بانوان طلبه به امید شناخت معارف دین یا شناخت تربیت صحیح فرزند یا شناخت دینداری صحیح در خانواده و ... وارد حوزه می‌شوند اما در پایان و پس از گذراندن واحدهای فراوان صرف، نحو، اصول و ... هنوز به اهداف خود نرسیدند ضمن آنکه گاه به بهانه احکام اسلامی، فرسنگ‌ها از فامیل و روابط خانوادگی فاصله گرفته‌اند؛ حال آنکه باید مبلغی می‌شدند تا اقوام و دیگران را به اسلام ترغیب کنند اما تازه خود نیز منزوی شدند. این آسیب حاصل نشناختن هدف بانوان طلبه از ورود به حوزه و تفکیک آن‌ها ست؛ از این رو به نظر می‌رسد می‌بایست بین خواهرانی که برای اهداف کوتاه مدت وارد حوزه‌ شده‌اند و قصد ادامه تحصیل ندارند دروس خاصی ارائه شود و برای آنانی که اهداف کلانی دارند آموزش ویژه‌ای لحاظ شود تا هر دو گروه پس از پایان تحصیلات راضی باشند نه اینکه با کوله باری از صرف و نحو در عین حال حس خالی بودن از معارف به خانواده بازگردند. 

🔺 کاهش سنوات دوره‌های تحصیل در مقاطع مختلف حوزوی

یکی از علل رویگردانی نخبگان از تحصیل در حوزه، سنوات طولانی آن است. حذف واحدهای اضافی و تکراری و جایگزین‌کردن دروس اصلی و مورد نیاز می‌تواند به حضور برترین‌های علمی و اخلاقی رونق ببخشد.

🔺 عدم التفات به تفاوت برنامه‌ریزی حوزه خواهران با حوزه برادران

 با وجود تفاوت‌های وجودی زن و مرد متأسفانه دروس ارائه‌شده‌ در حوزه خواهران تحت تأثیر فضای طلبگی برادران است. به عنوان مثال صرف و نحو در حوزه خواهران همان‌قدر مهم است که در حوزه برادران و مباحث تربیتی در حوزه خواهران همان‌قدر مغفول است که در حوزه برادران. مرخصی تحصیلی برای بانوی خانه‌دار، باردار، مادر همانقدر غیر موجه است که برای برادران. اگر چه کمال وجودی مرد و زن متفاوت است اما کتابهای اخلاقی و حتی الگوهای اخلاقی یکسانی ارائه می‌شود که روزی آسیب خود را نمایان می‌کند که یک بانوی طلبه، #مردانه عبادت می‌کند، می‌اندیشد، حرف می‌زند و حتی مردانه مادری می‌کند!!

✅ اگر می‌خواهیم زنان موفق را برای تربیت دینی جامعه به خط کنیم لازم است #ورودی_هدفمند باشد تا خروجی هدفمند باشد.

📝 بزودی

🔸 با تصویب شورای سیاست‌گذاری حوزه‌های علمیه خواهران، حجت‌الاسلام مجتبی فاضل به عنوان سرپرست این حوزه انتخاب و جایگزین حجت‌الاسلام بهجت‌پور خواهد شد. 

♨️ برخی سوابق حجت‌الاسلام فاضل:

➖ معاون آموزش حوزه‌های علمیه خواهران

➖ مسئول مرکز امور صیانتی حوزه‌های علمیه برادران

➖ مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی تربیت مدرس

➖ قائم مقام مدرسه علمیه معصومیه

➖ مدیر حوزه علمیه فیضیه مازندران

➖ مدیر پژوهش مؤسسه شیعه‌شناسی

➖ سردبیر مجله اخبار شیعیان

🔹 قرار است جلسه معارفه‌ی وی و تودیع حجت‌الاسلام بهجت‌پور در ایام پایانی سال جاری برگزار شود.

🔻 گفتنی است حکم دوره مدیریت حجت‌الاسلام بهجت‌پور بهمن سال ۱۴۰۰ به اتمام رسیده‌ است.

لزوم بروزرسانی و اهمیت‌بخشی به جایگاه این رشته

فاطمه فرهادیان

 حوزه‌های علمیه، با پیشینه‌ای بیش از هزار سال، وظیفه «حفظ»، «ترمیم و بازسازی» و «بالندگی» فرهنگِ متعالی شیعه را عهده‌دار بوده‌اند. این هدف و وظیفه، حوزه‌های علمیه را بر آن می‌داشته که به آموزش و تبلیغِ علوم و معارف دینی و پاسخ‌گویی و برآوردن مسائل و نیازهای جامعه و مدیریّتِ نیازمندی‌های حیات فردی و اجتماعی مردم، قامت راست کنند. حیات و بقای هر نظام علمی در گروِ آن است که در جهت بازشناسیِ فعّالِ شیوه‌ها و ساختارها جهد و جدیت لازم به کاربندد تا از راه بازسازی و کامل کردن آنها، طرحی کارآمد و ناظر به نیازها و مسائل نوپدید فراهم آورد، طرحی که در آن راهبردهایی برای چاره جوییِ نیازها و پاسخ گویی پرسش ها، پیش بینی شده باشد.

جامعیّتِ دین و توسعه شگرف دانش‌های دینی، تخصّصی‌کردن دانش‌های حوزوی را با بسترسازی مناسب و برنامه‌ریزی دقیق و استوار ناگزیر می‌سازد. یکی از دانش‌های تخصصی در این زمینه «گرایش رشته اخلاق» است که  با وجود قدمت این علم، چند صباحی بیش، از تولد این رشته در حوزه‌های علمیه نمی‌گذرد. از آنجا که ترکیب نظام آموزشی حوزه بیشتر منحصر به طرّاحی هندسه دانش‌هایی همچون فقه، اصول، تفسیر و حدیث، فلسفه و کلام و رجال است؛ همواره غفلت و نبود اهتمامی شایسته نسبت به گرایش اخلاق و تربیت در نظام آموزشی حوزوی، به چشم می‌خورد که این امر با ساز و کار و رسالتی که برای حوزه‌های علمیه تعریف شده است، همخوانی ندارد. بایسته است از محدودشدن در چنین نگاه‌های تقلیل‌گرایانه پرهیز شود و به بازشناخت دانش‌های تخصّصی و علمی دیگر همچون «رشته اخلاق و تربیت اسلامی» نیز پرداخته شود.

بی‌گمان، اگر یک نظامِ آموزشی ، نَفَس نَفَس با دگرگونی‌ها و تحوّل‌های معنوی و اخلاقی همراه نباشد، در این روزگار پُرشتاب، جان خواهد سپرد یا واپس خواهد نشست. از این رو بررسی و اهمیت‌بخشی به جایگاهِ این رشته با توجّه به پتانسیل‌هایی که دارد، در خور توجه است و بی‌توجهی به توانمندسازی این رشته می‌تواند از کارآمدیِ نظام آموزشی حوزه بکاهد.