نقدی به شیوه آموزش مکاسب در حوزه‌های علمیه
📝 روخوانی مکاسب جایگزین فهم آن!!
🖋 رضا حسینی
تنها کتابی که در دوره سطح، متکفل آموزش فقه استدلالی است کتاب شریف و قیّم مکاسب است.
رهبر انقلاب نیز در درس خارج خود غالبا مبنای بحثها و حتی ترتیب بحث را طبق مکاسب بیان می‌کنند. و این توجه ایشان به شیخ در حدی است که در یکی از بیاناتشان در درس خارج می‌فرمایند: «ما هرچه داریم از شیخ انصاری و امثال این بزرگوار است.»
متأسفانه این کتاب مهم به علت #برنامه_غلط_آموزشی نه تنها از غرض اصلی فاصله گرفته است و فقه استدلالی را به طلبه نمی‌آموزد، بلکه با این نحو خواندن مکاسب، آنقدر دلزدگی در طلبه ایجاد می‌کند که بعدا حتی رجوع به مکاسب را برای او دشوار می‌سازد!!
منظور از سیستم غلط آموزشی، سیستم محدوده‌بندی و خواندن تمام کتاب در طول چهارسال می‌باشد.
اساسا در شیوه آموزش فقه استدلالی کثرت مطالب موضوعیت ندارد بلکه آموزش روش و نحوه استدلال است که اهمیت دارد. منتهی گویی در حوزه فقط کثرت خواندن مهم است.
فقه استدلالی مانند اصول نیست که اگر یک باب یا یک مبحث خوانده نشود بعدها در شیوه استنباط، خلل ایجاد شود بلکه معمولا در آموزش فقه استدلالی، فهمیدن شیوه استدلال در یک باب، بسیار مهمتر از خواندن تعداد زیادی ابواب فقهی است.
از این روست که معمولا دروس خارج و طلابی که به درس خارج می‌روند نهایت یک یا دو باب فقهی را قویا می‌فهمند و پس از آن مجتهد می‌شوند!
همین مسئله در کتاب شریف مکاسب نیز هست، پیشنهاد می‌شود مرکز مدیریت، تنها چند مبحث مکاسب را متن درسی قرار دهد و بدون بودجه بندی، این چند مبحث را امتحان بگیرد. اگر کسی در یک سال، روش استنباط شیخ (نه اقوال دیگران) را فهمید، به درس خارج می‌رود و اگر کسی در چهارسال فهمید، پس از چهارسال به درس خارج می‌رود.
در این روش، طلاب درسخوان با فهمیدن مبانی شیخ، هم نشاط علمی پیدا می‌کنند هم توان رجوع به مکاسب را دارند، هم وقت و عمرشان به بطالت نگذشته است، چون به تجربه ثابت شده است، مباحثی که در دوره سطح یاد می‌گیریم تنها روخوانی مباحث شیخ است!!
پ.ن:
فرض یادداشت در صورت عدم عزم برای اصلاح کتب و خواندن همین متون است.
وگرنه روشن است کتاب مکاسب، کتاب آموزشی نیست؛ بلکه کتاب مرجع (رفرنس) است.
