اهمیت درس خواندن بر هیچ کس پوشیده نیست، اما بعضی مواقع دروس رسمی حوزه توسط طلاب زیاد جدی گرفته نمی‌شود. در این نوشتار قصد داریم نظر دو نفر از مراجع و محققین بزرگ حوزه را درباره دروس رسمی ذکر کنیم و از نکات ارزشمند آنان بهره ببریم.
آیت الله جوادی آملی
لحظه ای از فراگیری علوم غفلت نکنید! هیچ گاه بی طهارت نباشید. همیشه نمازتان اول وقت و با جماعت باشد. درس را طوری بخوانید که بعد بتوانید تدریس کنید، نه برای اینکه نمره بگیرید.
اگر طرزی درس خواندید که نتوانستید تدریس بکنید دوباره بخوانید؛ چون معلوم می شود درس را نفهمیده اید. دو بار مطالعه کنید؛ یکی اینکه کتاب چه می گوید، یکی اینکه من اگر دست به بنان یا بیان بردم و خواستم تدریس کنم چه بگویم، درس به قلم بردم خواستم بنویسم چطور بنگارم وگرنه انسان عمر می دهد و چیزی نمی گیرد. طرزی درس بخوانید که بتوانید خوانده را به دیگران منتقل کنید و تدریس کنید که بعد از چند مدّت به لطف الهی از نظر استاد حوزه علمیه و مدرسه پربرکت شما خودکفا باشد.
ما اگر خواستیم ببینیم این درسی که به ما دادند عالِم شدیم یا نه، این دو نشان دارد؛ یک نشانِ ظاهری که قبلاً بیان شده، یعنی اگر ما توانستیم خوب تدریس بکنیم یا خوب تألیف بکنیم معلوم می شود این مطلب را فهمیده ایم.
ولی یک نشان باطنی دارد که بسیار عمیق است و آن این است که اگر مطلبی را فهمیدیم عالِم شدیم، اگر عالِم شدیم می شویم وَزین، سنگین، باوقار، متواضع؛ نه بی جا حرف می زنیم، نه بی جا کار انجام می دهیم. طرز نشستن ما، خوابیدن ما، گفتار ما، رفتار ما ادیبانه است. یعنی مؤدّب می نشینیم، مؤدّب حرف می زنیم، مؤدّب غذا می خوریم، ادبِ دینی داریم. در تمام شئون زندگی علم آدم را سنگین می کند حرفِ سبک نمی زنیم، حرف سبک گوش نمی دهیم، نوشته های سبک نداریم، نوشته های سبک را نمی خوانیم، حرفِ سنگین برای انسانِ سنگین است.
اینکه ذات اقدس الهی به رسولش فرمود: «اِنَّا سَنُلْقِی عَلَیْکَ قَوْلاً ثَقِیلاً» یعنی این حرف وزین است. سنگ، سنگین است ولی وزین نیست. علم وزین است، وزنه دارد، قرآن وزنه دارد، روایات و ادعیه وزنه دارند.
راهی که طالبان علوم الهی طی می کنند بسیار وسیع است. هیچ کسی بهانه ای ندارد زیرا این راه هم وسیع است و هم همراهان خوبی در این راه انسان را همراهی می کنند. هیچ کسی نمی تواند بگوید این راه سخت است، رفتنش دشوار است، مزاحمت فراهم است. بسیاری از بزرگانی که در حوزه های علمی به مقاماتی رسیدند بسیاری از آنها امکاناتشان از طلاب کنونی کمتر بود و بسیاری از آنها هم از مناطق روستایی برخاستند. چه در بخش های حکمت، چه در بخش های تفسیر، چه در بخش های فقه، چه در بخش های اصول و در سایر علوم اسلامی طلبه هایی از همین روستاها برخاستند و به مقامات والای علمی رسیدند.
ما هر روز مهم ترین سرمایه را داریم صرف می کنیم. کسی که عمرِ محدودی دارد هر روز دارد سرمایه صرف می کند، نه تنها هر روز، هر دَم و هر نفس. این بیان نورانی امیرمؤمنان علی بن ابی طالب(ع) است که فرمود: «نَفَسُ الْمَرْءِ خُطَاهُ إِلَی أَجَلِهِ»؛ یعنی هر نفسی که انسان می زند یک قدم به قبر نزدیک تر می شود.
آیت الله سبحانی
برای فراگیری علوم، استعداد، تلاش و ممارست باید توأمان باشد. در سال تحصیلی جدید، طلاب و فضلا باید کارهای جانبی را کم کرده و به درس و بحث خود داشته باشند، رادیو گوش دادن، تماشای تلویزیون، پیگیری مباحث و مسائل سیاسی، جزء مسائل جانبی است.
طلاب باید در شبانه روز حداقل هشت ساعت مطالعه مفید داشته باشند. تحصیل، تدریس، مطالعه و نوشتن، زمینه ساز رشد علمی انسان است و اگر این اشتغالات علمی وجود نداشته باشد، موفقیتی حاصل نخواهد شد. دیگر اینکه تقریرات دروس گذشتگان را با دقت بیشتر بخوانید. طلاب باید بدانند که درس را برای هدایت دیگران می خوانند و اگر از این مقوله استفاده نکنند درس خواندن فایده ای ندارد.
برای اعزام مبلغ به یکی از کشورهای همسایه برای مقابله با بهائیت و تبلیغات مسیحیان دچار مشکل هستیم. آن تعداد اندکی هم که قول مساعد داده اند دو دل هستند و این نشان دهنده عدم مسئولیت پذیری طلاب در امر تبلیغ است.
هنگامی که آیت الله بروجردی به آیت الله خوانساری پیشنهاد دادند که امام جماعت یکی از مساجد تهران شود، وی در حد آیات عظام حجت و صدر بود، اما دستور آیت الله بروجردی را اجابت کرد. آیت الله خوانساری در جواب منتقدین نیز گفت: بر من واجب است که دستور مجتهد جامع الشرایط را اطاعت کنم و این به خوبی نشان دهنده احساس مسئولیت آن بزرگوار در امر تبلیغ بود.
سخت کوشی برای طلبه امری حیاتی است و امروزه با بهره گیری از یک سی دی نمی توان آن سخت کوشی را محقق کرد. باید طلاب را تشویق کنیم تا به مسائل مشکل بپردازند و تنها در این صورت است که رشد خواهند کرد و گرنه با تنبلی هیچ دانشی حاصل نخواهد شد.
طلبه باید خود را از مردم مستغنی بداند و تمام تلاش خود را در راه حق انجام دهد. نظام پرداخت باید به گونه ای باشد که بر غنای طلاب و عزت نفس ایشان آسیب نرساند چرا که انسان بدون عزت نمی تواند در جامعه اش اثرگذار باشد.
کار استاد تنها القای مطالب به ذهن طلبه نیست بلکه باید ببیند که این طلبه بعد از چهار سال که پیش او درس خوانده چه مقدار از علوم را فرا گرفته است. در قدیم که تعداد شاگردان کمتر بود این نظارت بیشتر انجام می شد اما اکنون با ازدیاد طلاب و قلّت اساتید روبروییم و به این دلیل این اشراف بسیار کم شده است.
منبع: https://noo.rs/9YFU2
