تابحال شورای مدیریت داشتیم؛ نه شورای عالی و مدیر حوزه!
تغییر یا تحول؟
جمال نصیری
۳۲ سال قبل قرار بود با حذف شورای مدیریت و ایجاد شورای عالی و در کنار آن تعیین مدیر و تأسیس مرکز مدیریت، حوزه‌های علمیه به قله‌های رفیعی که رهبر معظم انقلاب در پیام ۲۴ آبان ۱۳۷۱ ترسیم کردند، برسند.
اساس دغدغه و درد این بود که چرا حوزه علمیه توقعات را برآورده نمی‌کند؛ بر همین اساس بود که لازم بود دستگاه سیاست‌گذاری و دستگاه اجرا در حوزه‌های علمیه تفکیک شوند تا هرکدام به شئون خود مشغول باشند؛ تا بهترین و بالاترین دستاوردها برای حوزه‌های علمیه حاصل شود.
اما در کنار همه اتفاقات خوب و مفیدی که افتاد و حوزه را از بی‌نظمی و آشفتگی نجات داد، آنچه تقریبا هیچ‌گاه اتفاق نیفتاد، تفکیک سیاست از اجرا بود. تذکری که در همه دیدارهای رهبری با شورای عالی تکرار شد و مورد تذکر بود؛ اما خواسته یا ناخواسته اعتنا نشد.
ماحصل این خلط سیاست و اجرا در ادوار هشتگانه‌ی گذشته‌ی شورای عالی این بود که نه شورای عالی آنچنان فرصت یافت تا به تدبیر و تصویب سیاست‌های کلان و جامعی که لازم بود دست یابد، نه مدیر حوزه‌های علمیه آنگونه که باید و شاید بسط ید و اختیار داشته باشد؛ چه در انتخاب معاونین خود چه در هزینه‌کرد بودجه و …. در این مقام حتی مدیر حوزه را هیچ‌گاه نمی‌توان بازخواست کرد که چرا اینگونه شد و آنگونه نشد! چون تصمیمات اجرایی که باید منحصر در وی می‌شد، اینگونه نبود.
خروجی این عدم تفکیک ساحت سیاست‌گذاری از ساحت اجرائیات هم این شد که به اسم و رسم، دو نهاد شورای عالی و مرکز مدیریت داشتیم؛ اما در عمل، در بر پاشنه‌ی سابق خویش می‌گشت (ولو کمی بهتر)؛ پاشنه‌ی شورای مدیریت. مدیری که باید یک تن باشد عملا بدنه‌ی شورای عالی بودند و شورایی که باید فارغ از اسراف وقت باشد عملا درگیر روزمرگی و امور کم اهمیت اجرایی (به نسبت تکالیف اهم و ذاتی شورای عالی) بود.
آنچه هم ذبح شد و بر زمین ماند، دستور تحول حوزه بود؛ دستور احیای سنت‌های حوزوی؛ نهیب از اینکه دانشگاهی‌کردن حوزه یعنی ارتجاع، مدارک اصیل حوزه که منسوخ شدند، و همچنین استعدادهایی که پرپر شدند و ناشناخته به در و دیوار حوزه و نهادهای مرتبط و غیر مرتبط کوبیده شدند.
نوید تحول در نهمین دوره شورای عالی
امروز که تازه شورای نهم آغاز به کار کرده است؛ سؤال اصلی از شورای عالی و مدیر حوزه‌های علمیه این است: همچنان قرار است در بر پاشنه‌ی شورای مدیریت (خلط سیاست و اجرا) بچرخد؟
البته نوع مواضع و کنش دبیر محترم شورای عالی حضرت استاد شب‌زنده‌دار در همین مدت کوتاه نویدبخش این بوده که قرار است تحولاتی در عرصه سیاست‌گذاری و ارتباط گرم بین مسؤولان و بدنه حوزه رقم بخورد.
امیدواریم این اقدامات مبارک، طلیعه‌ی یک حرکت عظیم و توقف‌ناپذیر باشد؛ تا بدنه حوزه اعم از طلاب و اساتید دلگرم‌تر از گذشته به وظایف خویش بپردازند. همچنان که از مدیر حوزه‌های علمیه توقعِ تحول می‌رود؛ نه بسنده‌کردن به یک سری تغییرات اداری و انتصابی.
قدر نعمتی که با هزینه‌های بسیار فراهم شده است، باید دانسته شود…
