حوزه/ استاد اعرافی به تبیین بیم و امیدها در تخصصی شدن علوم پرداخت و گفت: اگر تخصصی شدن علوم را کنار بگذاریم آفاقی از کتب و سنت بر ما پوشیده خواهد ماند. حتماً باید شاخه به شاخه جلو برویم چرا که هم ظرفیت‌ها و منابع ما بی‌نهایت است و هم پرسش‌ها و نیازهای عصر امروز بی‌نهایت است، اما باید برای آسیب‌های آن نیز برنامه داشته باشیم.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، استاد علیرضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه، امروز (شنبه ۱۵ شهریور ۱۴۰۴) در مراسم آغاز سال تحصیلی جدید مجتمع آموزشی و پژوهشی ائمه اطهار علیهم السلام قم که در سالن فقاهت این مجتمع برگزار شد، در سخنانی ضمن تبریک ولادت با سعادت پیامبر اکرم(ص) و امام جعفر صادق علیه السلام و گرامیداشت هفته وحدت، اظهار کرد: امسال هزار و پانصدمین سال میلاد پیامبر گرامی اسلام(ص) است، حضرت امیر مومنان(ع) در چهل جای مختلف نهج البلاغه شریف راجع به پیامبر اکرم(ص) سخن گفته اند و این بیانات حضرت امیر علیه السلام چهره‌ای از نبی مکرم اسلام را به خوبی ترسیم می کند.
مدیر حوزه‌های علمیه ادامه داد: رسول گرامی اسلام(ص) بهترین عنصر از لحاظ دودمان و فضائل بوده اند؛ آن یگانه دوران در بدترین محیط ها که دوران جاهلیت و در عصر فترت که همه چیز به سمت گمراهی می رفت ظهور پیدا کردند.
وی افزود: این درخت تنومند نبوت در پاکترین سرزمین ها یعنی مکه مکرمه روئیده بود، برخاست؛ پیامبر خدا آغازگر یک تمدن جدید بودند، آن حضرت درهای بسته به عالم غیب را به روی بشریت باز کردند و حقایقی را آوردند که در جای دیگر نبود.
حوزه های علمیه میراث‌دار پیامبرند
عضو شورای عالی حوزه های علمیه افزود: پیامبر خدا به همه ما جان بخشیدند و به همه بشریت نور دادند، این انقلاب بزرگ رسول خدا(ص) بود که بشریت را وارد جهان و آفاق جدید کرد؛ حوزه علمیه امروز میراث‌دار این پیامبر و دودمان پاک است.
استاد اعرافی ابراز داشت: هویت همه ما حوزویان، امتداد راه رسول خدا و امام صادق(ع) است؛ این ذات، عنصر اصلی و مقوم وجودی همه ماست؛ حوزه یعنی امتداد نبوت و امامت. این کار منحصر در اینجاست و در جای دیگر نیست. حوزه امتداد این مسیر است و باید در سنت، سیره علمی و عملی این معارف نبوی در ما ظهور و بروز داشته باشد.
ظرفیت های فراوان اسلام و انقلاب اسلامی در اقصی نقاط دنیا
مدیر حوزه های علمیه کشور با اشاره به ظرفیت های فراوان اسلام و انقلاب اسلامی در اقصی نقاط دنیا تاکید کرد: امروز به برکت انقلاب اسلامی، همه عالم ظرفیت شنیدن معارف الهی و مذهب شیعه را دارند و عطش فراوان و گوش های شنوایی برای شنیدن این معارف وجود دارد.
عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار کرد: انقلاب اسلامی ظرفیت های خوبی برای روحانیت ایجاد کرده و ما این رسالت را داریم که در راه پیامبر گرامی اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) را ادامه دهیم. مجتمع با برکت ائمه اطهار(ع)نیز باید کانون جوشانی باشد که به مسائل نو بپردازد و الحمدلله نیز خوب ورود کرده که جای اکرام و احترام دارد.
بیم و امیدهای تخصصی شدن علوم
استاد اعرافی در محور بعدی سخنان خود به تبیین بیم و امیدها در تخصصی شدن علوم پرداخت و گفت: بحثی که وجود دارد این است که محاسن و معایب تخصصی شدن علوم چیست؟ آیا شاخه شاخه شدن رشته ها و رفتن به سمت آن مناسب و مطلوب است یا خیر و این تخصصی شدن علوم چه معایبی دارد؟. باید دانست که تخصصی شدن علوم در زمان امام باقر و امام صادق علیهم السلام نیز وجود داشته و بزرگانی از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع) به سمت فقه، کلام یا دیگر علوم رفته اند.
مدیر حوزه های علمیه ابراز داشت: مزایای تخصصی شدن و شاخه شاخه شدن رشته‌ها متعدد است و این امر باعث عمق، ابتکار و کارآمدی بیشتر شده و به رشد و توسعه علوم کمک می کند، اما باید به معایب آن نیز توجه کرد؛ معایب و آسیب تخصصی شدن علوم این است که ممکن است در این ریز شدن، نگاه کلان از دست برود.
آسیب ها و چالش های تخصصی شدن علوم
وی در توضیح بحث خود گفت: مثلاً در فقه پزشکی ممکن است در ریز شدن، روابطی که بین اعضا هست مغفول واقع می شود و در حوزه مناهج نیز دچار آسیب شویم؛ این آسیب ها در علوم انسانی نیز سخت‌تر می‌شود چرا که آن نگاه کلان بنیادی و روش های پایه ای که باید منعکس شود ممکن است از دست برود، این جزءنگری و غفلت از آن مبانی کلی، از آسیب هاست که حتما باید به آن توجه کنیم.
آسیب کنار گذاشتن تخصصی شدن علوم
استاد اعرافی تصریح کرد: اگر تخصصی شدن علوم را کنار بگذاریم آفاقی از کتب و سنت بر ما پوشیده خواهد ماند، باید توجه داشت مثلاً یک حدیث چه عظمتی می تواند داشته باشد. حتماً باید شاخه به شاخه جلو برویم چرا که هم ظرفیت‌ها و منابع ما بی نهایت است و هم پرسش‌ها و نیازهای عصر امروز بی نهایت است اما باید برای آسیب های آن نیز برنامه داشته باشیم.
راهکارهای محفوظ ماندن از آسیب‌های تخصصی شدن علوم
مدیر حوزه های علمیه در توصیه هایی برای گرفتار نشدن به آسیب‌ها و چالش‌ها در تخصصی شدن علوم، تاکید کرد: نکته اول این است که باید به مناهج اصلی تحقیق در متون اسلامی اهتمام ورزیده شود؛ اصول فقه تنها برای فقه نیست بلکه در این موارد نیز کاربرد فراوانی دارد لذا باید در آن نیز قوی بشویم؛ نکته بعدی این است که در مباحث کلامی و اعتقادی نیز باید استوار باشیم و در آن مناهج نیز قوی شویم.
عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: نکته بعدی این است که اطلاعات پایه را درست و قوی داشته باشیم؛ در عرصه تخصصی شدن علم سه مرحله وجود دارد، مرحله اول کارشناسی، مرحله دوم اجتهاد متجزی و مرحله سوم، اجتهاد مطلق است که در همه این سطوح می شود برنامه ریزی داشت. تقاضای من این است که شما در یک مجتمع عظیم برای هر سه سطح برنامه ریزی داشته باشید.
تبیین شخصیت مرحوم آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (ره)
استاد اعرافی در بخش پایانی سخنان خود به تبیین سیره علمی و عملی مرحوم آیت الله العظمی فاضل لنکرانی رحمت الله علیه پرداخت و خاطرنشان کرد: ایشان دومین نسل از فقهای برآمده از مکتب قم بوده است و البته آن نگاه فراقمی را نیز داشته اند و به دیدگاه های حوزه علمیه عراق و نجف نیز تسلط کافی داشتند.
وی افزود: عمق و دقت همراه با روان و تسهیل در انتقال مطالب از دیگر ویژگی های مرحوم آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (ره) بود. ایشان از جامعیت خاصی برخوردار بودند و با این که یک فقیه بزرگ بودند اما بر منظومه علوم اسلامی نیز تسلط داشتند.
مدیر حوزه های علمیه در پایان اظهار کرد: مرحوم آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (ره) در روحیه جهادی و انقلابی فوق العاده بودند؛ رابطه با امام(ره) و تحمل مشقت‌ها و تبعید، از امتیازات ایشان بود. معظم له مرجعی ولایی و بزرگ بودند و مجتمع فقهی ائمه اطهار(ع) از آثار و برکات ایشان است.
