آینده هوش مصنوعی در حوزه
استاد سطوح عالی
ورود حوزه علمیه به عرصه هوش مصنوعی، بی‌شک یکی از مهم‌ترین گام‌های این نهاد در مواجهه با چالش‌های دنیای مدرن است. اخیراً مدیر محترم حوزه‌های علمیه اعلام کرده‌اند: «نزدیک به ۱۰۰ نفر از نخبگان حوزوی و دانشگاهی در سطح کارشناسی ارشد و دکتری، تحت نظر ایشان و در قالب یک پروژه کلان هوش مصنوعی مشغول فعالیت هستند». این خبر، اگرچه بسیار نویدبخش است و نشان از تلاش حوزه برای حضور در قلمروهای جدید دارد، اما ابهامات و چالش‌هایی را نیز به همراه دارد که نیازمند شفاف‌سازی است.
ابهام در هدف‌گذاری و چشم‌انداز پروژه
یکی از مهم‌ترین مسائلی که در خصوص این پروژه کلان مطرح است، نبود شفافیت در هدف‌گذاری، چشم‌انداز و خروجی‌های مورد انتظار آن است. پرسش‌های اساسی اینجاست: این پروژه دقیقاً چه اهدافی را دنبال می‌کند؟ چه نقشی در ارتقای جایگاه حوزه علمیه در عرصه ملی و بین‌المللی ایفا خواهد کرد؟ و در نهایت، آیا این تلاش‌ها به ثمر خواهد نشست؟
تجربه‌های گذشته نشان داده است که برخی پروژه‌های کلان حوزه، اگرچه با نیت‌های خیرخواهانه و اهداف بلند آغاز می‌شوند، اما گاه به دلیل نبود برنامه‌ریزی دقیق، شفافیت و ارتباط با بدنه حوزه، به نتیجه مطلوب نمی‌رسند.
ضرورت ارتباط با بدنه حوزه
پروژه‌های کلان، اگرچه در سطح مدیران ارشد طراحی و هدایت می‌شوند، اما موفقیت آن‌ها در گرو همراهی و دلگرمی بدنه حوزه است. بدنه حوزه، اعم از طلاب، اساتید و پژوهشگران، باید بدانند که این پروژه‌ها چه اهدافی را دنبال می‌کنند و چگونه می‌توانند در مسیر رشد و پیشرفت حوزه سهیم باشند. اگر این ارتباط برقرار نشود، پروژه‌های کلان به فعالیت‌هایی محدود در یک حلقه بسته تبدیل می‌شوند که نه تنها تأثیر گسترده‌ای بر بدنه حوزه ندارند، بلکه ممکن است به مرور زمان با بی‌تفاوتی یا حتی مقاومت مواجه شوند.
شفافیت؛ کلید موفقیت پروژه‌های کلان
یکی از مهم‌ترین نیازهای فعلی حوزه علمیه در ورود به عرصه هوش مصنوعی، شفافیت است. مدیران ارشد حوزه لازم است به‌صورت دقیق و شفاف، اهداف، چشم‌اندازها و برنامه‌های این پروژه‌ها را برای بدنه حوزه و حتی جامعه علمی کشور تبیین کنند. این شفافیت، علاوه بر اینکه موجب دلگرمی و همراهی بدنه حوزه می‌شود، امکان ارزیابی و اصلاح مسیر را نیز فراهم می‌کند.
